Jak dostać właściwą diagnozę raka jajnika i jakie badania wykonać?
Jeśli odczuwasz objawy, które mogą być związane z rakiem jajnika, czas, aby wykonać niezbędne badania, które pozwolą wykluczyć chorobę lub rozpocząć leczenie. Specjalistą, do którego potrzebujesz się udać jest ginekolog lub ginekolog-onkolog.
Z uwagi na niespecyficzne objawy związane z przewodem pokarmowym, możesz być także w trakcie diagnostyki swoich dolegliwości u lekarzy innych specjalizacji. Pamiętaj, aby w trakcie tych wizyt, zwrócić uwagę na potrzebę wykonania badań także pod kątem wykluczenia raka jajnika. Wszystkie badania rób zawsze w konsultacji z lekarzem. Pamiętaj, aby regularnie się badać, niezależnie od występowania objawów!
ŚCIEŻKĘ PACJENTA PRZYGOTOWAŁA
„Pacjentki, które chorują średnio w wieku około 50 lat często kojarzą objawy raka jajnika albo z innymi chorobami przewodu pokarmowego albo ze zmianą metabolizmu związaną z wiekiem okołomenopauzalnym. Pacjentki zanim trafią we właściwe miejsce czyli do ginekologa onkologa często przechodzą wiele konsultacji u innych specjalistów.”
Jeśli masz niepokojące objawy lub podejrzewasz, że możesz chorować na raka jajnika, w pierwszym kroku skonsultuj się z ginekologiem lub ginekologiem-onkologiem. Nie potrzebujesz skierowania do poradni ginekologii onkologicznej, aby umówić się na wizytę. Jakie badania powinnaś mieć wykonane, aby lekarz mógł postawić właściwą diagnozę?
Badanie ginekologiczne oraz ogólnolekarskie – jak wygląda?
Podczas tej wizyty zostaniesz zbadana przez pochwę (usg dopochwowe) oraz przez odbyt. To pozwoli ocenić wielkość potencjalnego guza, jego ruchomość, konsystencję oraz ewentualny naciek na inne narządy.
Częścią wizyty u ginekologa będzie również badanie palpacyjne i opukowe jamy brzusznej; klatki piersiowej pod kątem nadmiernego gromadzenia się płynu w jamie otrzewnowej i opłucnowej; obwodowych węzłów chłonnych (okolicy szyjnej, nadobojczykowej, pachowej i pachwinowej) oraz piersi.
USG, czyli badanie ultrasonograficzne
Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym i nie wymaga od Ciebie specjalnego przygotowania. Badanie umożliwia ocenę: narządów miąższowych (wątroby, śledziony), obecność płynu w jamie brzusznej i opłucnej, powiększonych węzłów chłonnych, pogrubiałej sieci większej i otrzewnej ściennej.
Opis, który przeczytasz po wykonanym badaniu, będzie zawierał ocenę jamy brzusznej. W badaniu ultrasonograficznym możliwe jest ocenienie potencjalnego guza przydatków wg prostych reguł ultrasonograficznych IOTA (Międzynarodowa Grupa Analizy Guzów Jajnika) jako prawdopodobnie złośliwy lub niezłośliwy lub guz niesklasyfikowany.
Markery nowotworowe
Badanie to wykonuje się z krwi. Nie wymaga specjalnego przygotowania. Jednymz najczęstszych markerów zlecanych w trakcie diagnostyki raka jajnika jest antygenCa 125. Pamiętaj jednak, że nie jest to marker służący do jednoznacznego rozpoznania raka. Antygen ten jest obecny w innych tkankach i krwiobiegu, a jego poziom może być podwyższony w stanach zapalnych jajowodu, mięśniakach, miesiączce, ciąży czy połogu.
Po co więc zleca się to badanie? Poziom markera wykorzystywany jest później, w trakcie leczenia, do oceny skuteczności zastosowanej terapii. Dlatego stężenie Ca 125 powinno być oznaczone przed rozpoczęciem leczenia.
Do innych markerów przydatnych w trakcie diagnostyki nowotworów jajnika można zaliczyć:
marker HE4,
marker AFP,
marker HCG,
marker LDH,
marker CEA,
marker Ca 19-9.
Algorytm ROMA (Risk of Ovarian Malignancy Algorithm) – algorytm matematyczny, uwzględniający stężenie markera Ca 125 i HE4 w surowicy krwi u kobiet, w ocenie ryzyka złośliwości guzów miednicy mniejszej w okresie przed i pomenopauzalnym. Dla kobiet przed menopauzą niskie ryzyko zachorowania dotyczy kobiet o wskaźniku < 11.4%, wysokie ≥ 11.4%. W przypadku kobiet po menopauzie analogiczna wartość odcięcia wynosi 29.9%. Przydatność kliniczną algorytmu u kobiet przed menopauzą określono pod względem czułości na 75,6% i swoistości 74,8%, jak i po menopauzie – 92,3% czułości i 74,7% swoistości.
Algorytm ROMA wraz z Usg miednicy mniejszej i wywiadem przedmiotowym i podmiotowym, jeszcze bardziej zwiększa prawdopodobieństwo rozpoznania złośliwego guza nowotworowego.
Pamiętaj!
Zbieraj i przechowuj (w kolejności chronologicznej) wyniki przeprowadzonych badań.
W ginekologii jest niezwykle istotne porównywanie kolejnych badań ze sobą.
Badania u lekarzy innych specjalizacji
Z powodu niespecyficznych objawów możesz być w trakcie konsultacji u lekarzy innych specjalizacji. Sprawdź jakie badania lekarz może zlecić pod kątem diagnostyki raka jajnika.
Badania u lekarza podstawowej opieki medycznej (POZ)ZwińRozwiń
Badanie lekarskie podmiotowe (wywiad lekarski) oraz badanie przedmiotowe (badanie fizykalne)
USG jamy brzusznej
RTG klatki piersiowej
Badania z krwi i moczu (transaminazy, bilans całkowity, Na, K, kreatynina, mocznik, mocz badanie ogólne, Ca 125, CEA, Ca 19-9)
Skierowanie na Konsultacje: ginekologiczna, chirurgiczna, urologiczna
Badania u urologaZwińRozwiń
Badanie lekarskie podmiotowe (wywiad lekarski) oraz badanie przedmiotowe (badanie fizykalne)
USG jamy brzusznej
Mocz badanie ogólne, kreatynina, mocznik
Cystoskopia
Badania u chirurgaZwińRozwiń
Badanie lekarskie podmiotowe (wywiad lekarski) oraz badanie przedmiotowe (badanie fizykalne)
USG jamy brzusznej
RTG klatki piersiowej
kolonoskopia
gastroskopia
badanie z krwi i moczu (transaminazy, bilans całkowity, Na, K, kreatynina, mocznik, mocz badanie ogólne, Ca 125, CEA, Ca 19-9)
Badania u internistyZwińRozwiń
Badanie lekarskie podmiotowe (wywiad lekarski) oraz badanie przedmiotowe (badanie fizykalne)
USG jamy brzusznej
RTG klatki piersiowej
Kolonoskopia
Gastroskopia
Badania krwi i moczu (transaminazy, bilans całkowity, Na, K, kreatynina, mocznik, mocz badanie ogólne, Ca 125, CEA, Ca 19-9)
Dodatkowe badania na wykrycie raka jajnika (badania pogłębione)
Poniżej znajdziesz badania pod kątem raka jajnika, które może zlecić lekarz.
Pamiętaj, że badania dobierane są do indywidualnych potrzeb i sytuacji pacjentki. Nie wszystkie z nich muszą zostać wykonane w każdym przypadku.
Jeśli którekolwiek z wykonanych wyżej badań wskazuje, że jest to choroba o charakterze złośliwym lub jest takie podejrzenie, powinnaś (w następnym kroku) natychmiast znaleźć się u ginekologa-onkologa. Zostaniesz skierowana na badania dodatkowe, które pomogą w postawieniu diagnozy, określeniu zaawansowania choroby oraz zaplanowaniu leczenia.
Ważnymi badaniami, jakie mają decydujące znaczenie co do dalszego postępowania, są badania obrazowe – tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz endoskopowe – gastroskopia, kolonoskopia. Badania te może zlecić lekarz z poradni specjalistycznej oraz lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. W przypadku badań obrazowych, lekarz powinien dopisać adnotację, czy wskazane jest zastosowanie kontrastu.
Badania pogłębione, które są wykonywane:
Tomografia komputerowa (TK) ZwińRozwiń
TK to zaawansowane badanie diagnostyczne polegające na wykonaniu kilku tysięcy zdjęć określonego narządu/narządów przez nowoczesny aparat rentgenowski (pod różnymi kątami i płaszczyznami), które komputer łączy w trójwymiarowy obraz. To oznacza, że zostaniesz poproszona o leżenie w bezruchu przez kilkanaście minut na wąskim stole, który wjeżdża do środka skanera. Nie martw się, skaner nie jest zamkniętym tunelem, będziesz widzieć, co się dzieje wokół Ciebie. Badanie wykonuje pracownia Tomografii Komputerowej na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza. Co pozwala wykryć to badanie? Możliwe nieprawidłowości, pozwala też określić dokładne umiejscowienie choroby, ale też monitorować skuteczność leczenia.
Badanie Tomografii Komputerowej wykonuje się z kontrastem lub bez. Kontrast jest związkiem chemicznym, który pozwala na wykonanie szczegółowych obrazów narządów wewnętrznych i poprawia jakość badania. Środki kontrastowe trafiają do organizmu drogą dożylną, doustną lub doodbytniczą. Z reguły środki kontrastowe należą do substancji bezpiecznych, aczkolwiek mogą wywołać objawy alergiczne. Ostateczną decyzję co do podania substancji podejmuje lekarz po weryfikacji ankiety, którą wcześniej wypełniła pacjentka.
Przed badaniem Tomografii Komputerowej bez kontrastu należy nie jeść przynajmniej 6 godzin. Picie wody niegazowanej jest dozwolone na ok. 2-3 godziny przed badaniem. Pacjentka powinna przyjąć wszystkie swoje leki w dniu badania oraz przynieść aktualne wyniki badania kreatyniny oraz poprzednie wyniki badań TK.
Pamiętaj, że przed badaniem dostaniesz od pracowni dokładne wytyczne, według których powinnaś się przygotować do tomografii. Mogą się one różnić od przedstawionych przez nas zaleceń.
Rezonans magnetyczny (MR) ZwińRozwiń
Jak wygląda badanie?
W przypadku procedury MR zostaniesz ułożona na stole, który wjedzie do ciasnej komory. Jeśli cierpisz na klaustrofobię, warto zgłosić to wcześniej. Spędzisz kilkanaście, może kilkadziesiąt minut w bezruchu. Obecnie, jednak, urządzenia te są tak nowoczesne, że w niektórych modelach w trakcie badania możesz ustawić sobie światło i muzykę. Na czym polega to badanie? RM to zaawansowane badanie obrazowe polegające na generowaniu fal magnetycznych przez cząsteczki wody pod wpływem fal radiowych. Sygnał jest wychwytywany i przetwarzany komputerowo w trójwymiarowy obraz. Badanie jest bezpieczne i bardzo dokładne. Badanie jest przeprowadzane w Pracowni Rezonansu Magnetycznego. Rezonans Magnetyczny pozwala wykryć możliwe nieprawidłowości i określić dokładne umiejscowienie choroby, a także monitorować skuteczność leczenia.
Rezonans Magnetyczny można poszerzyć o wykonanie kontrastu. Kontrast, poprzez gromadzenie się w komórkach organizmu i zmianę ich właściwości elektromagnetycznych, pozwala na dokładniejsze uzyskanie badanego obrazu. Przed badaniem pacjentka musi uzupełnić wywiad medyczny i zaznaczyć leki, których nie toleruje oraz, po których występowały kiedykolwiek objawy alergiczne.
Przed badaniem Rezonansu Magnetycznego bez kontrastu należy nie jeść i nie pić przynajmniej 6 godzin. Pacjentka powinna przyjąć wszystkie swoje leki w dniu badania, przynieść aktualne wyniki badania kreatyniny oraz poprzednie wyniki badań MR. Ponadto, należy założyć ubranie, które nie zawiera żadnych metalowych dodatków; zdjąć łańcuszki, kolczyki i pierścionki.
Bezwzględnym przeciwskazaniem do MR jest obecność rozrusznika serca i obecność neurostymulatorów np. implantów słuchowych, których pracę może zakłócać wytwarzane pole elektromagnetyczne.
Pamiętaj, że przed badaniem dostaniesz od pracowni dokładne wytyczne, według których powinnaś się przygotować do rezonansu. Mogą się one różnić od przedstawionych przez nas zaleceń.
KolonoskopiaZwińRozwiń
Na czym polega to badanie?
Na wprowadzeniu giętkiego instrumentu z kamerką przez odbyt do odbytnicy, a następnie do pozostałych odcinków jelita grubego. Podczas kolonoskopii lekarz dokładnie obejrzy błonę śluzową całego jelita grubego, wykluczy lub potwierdzi naciek ściany jelita grubego, pobierze wycinek do dalszej diagnostyki.
Badanie nie należy do bezbolesnych, dlatego wykonuje się je w znieczuleniu miejscowym lub narkozie. Być może, w trakcie badania, lekarz zadecyduje o pobraniu wycinka do badania histopatologicznego.
Na około 24-48 godzin przed badaniem kolonoskopii należy stosować dietę płynną zaś dzień przed stosuje się leki przeczyszczające. Osoby przyjmujące na stałe leki internistyczne, powinny je przyjąć w godzinach porannych w danym dniu, kiedy kolonoskopia będzie wykonywana. Jeżeli pacjentka przyjmuje doustne leki przeciwkrzepliwe, powinna się wcześniej skonsultować z lekarzem, ponieważ niekiedy zachodzi potrzeba zmiany na heparyny drobnocząsteczkowe. W dniu badania pacjentka powinna dostarczyć informację o grupie krwi oraz aktualne badania laboratoryjne – morfologię i układ krzepnięcia, a także poprzednie wyniki kolonoskopii i innych badań obrazowych (np. Usg, Tomografii Komputerowej, Rezonansu Magnetycznego).
Każda pracownia diagnostyczna posiada swoje własne zalecenia odnośnie przygotowania do badania oraz badań, jakie pacjentka powinna dostarczyć, więc wskazane jest, aby zapoznać się wcześniej z taką informacją.
GastroskopiaZwińRozwiń
Na czym polega to badanie?
Na wprowadzeniu giętkiego instrumentu z kamerką przez usta lub nos do przełyku, a następnie żołądka i dwunastnicy. Podczas badania lekarz dokładnie oceni przełyk, żołądek, znaczną część dwunastnicy, wykluczy lub potwierdzi naciek ściany górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyk, żołądek, dwunastnica). To ważne, aby ocenić stan górnego odcinka przewodu pokarmowego przed wyborem terapii. Większość badań jest wykonywanych w znieczuleniu miejscowym, chociaż możliwe jest także badanie w znieczuleniu ogólnym.
Na około 6 godzin od badania pacjentka powinna powstrzymać się od jedzenia i co najmniej ok 2 godz. od picia wody. Osoby przyjmujące na stałe leki internistyczne powinny je przyjąć w godzinach porannych w danym dniu, kiedy gastroskopia będzie wykonywana. W dniu badania pacjentka powinna dostarczyć grupę krwi oraz aktualne badania laboratoryjne – morfologię i układ krzepnięcia, a także poprzednie wyniki kolonoskopii i innych badań obrazowych (np. Usg, Tomografii Komputerowej, Rezonansu Magnetycznego). Przed samą procedurą należy wyjąć protezę zębową.
Każda pracownia diagnostyczna posiada swoje własne zalecenia odnośnie przygotowania do badania oraz badań, jakie pacjentka powinna dostarczyć, więc wskazane jest zapoznać się wcześniej z taką informacją.
CystoskopiaZwińRozwiń
Na czym polega to badanie?
Na wprowadzeniu wziernika (cystoskopu) z kamerką przez cewkę moczową. Podczas badania lekarz oceni błonę śluzową pęcherza moczowego i cewki moczowej. To ważne, aby ocenić stan pęcherza moczowego przed wyborem terapii.
Cystoskopia jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym, po posmarowaniu końcówki cystoskopu żelem z lidokainą lub też ogólnym czy zewnątrzoponowym/podpajęczynówkowym. W trakcie badania lekarz może zadecydować o pobraniu wycinków. Przed badaniem wskazana jest higiena miejsc intymnych oraz opróżnienie pęcherza moczowego. Pacjentka powinna zgłosić się na czczo. Osoby przyjmujące na stałe leki internistyczne powinny je przyjąć w godzinach porannych w danym dniu, kiedy cystoskopia będzie wykonywana. Jeżeli pacjentka przyjmuje doustne leki przeciwkrzepliwe powinna się wcześniej skonsultować z lekarzem. Niekiedy zachodzi potrzeba zmiany na heparyny drobnocząsteczkowe. W dniu badania pacjentka powinna dostarczyć grupę krwi oraz aktualne badania laboratoryjne – morfologię i układ krzepnięcia, a także poprzednie wyniki kolonoskopii i innych badań obrazowych (np. Usg, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego).
Każda pracownia diagnostyczna posiada swoje własne zalecenia odnośnie przygotowania do badania oraz badań, jakie pacjentka powinna dostarczyć, więc wskazane jest, aby zapoznać się wcześniej z taką informacją.
Przed rozpoczęciem leczenia możesz zabezpieczyć płodność!
Po otrzymaniu diagnozy, ale przed rozpoczęciem leczenia, warto porozmawiać z lekarzem o możliwościach zabezpieczenia płodności. Leczenie onkologiczne i sama choroba mają negatywny wpływ na układ rozrodczy, ale nie muszą przekreślać Twoich szans na rodzicielstwo. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie: MamRakaChceDziecko.pl.
Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30 od poniedziałku do piątku w godz. 17:00-19:00
W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy.
W środy możesz skorzystać z porad interwentki kryzysowej, w czwartki i w piątki – również dietetyczki. Od wtorku do czwartku (w godz. 17:00-20:00) dyżuruje także koordynator onkologiczny.
Jak się przygotować do wizyty u lekarza?
Aby Twoja wizyta u lekarza przebiegła sprawnie, ważne abyś była odpowiednio przygotowana. Ułóż, najlepiej w porządku chronologicznym, całą dostępną dokumentację. Nawet, gdy może Ci się wydawać, że niektóre badania nie są potrzebne, weź je ze sobą. Lekarz zadecyduje, czy weźmie pod uwagę informacje w nich zawarte. Do dokumentacji należą m.in. wypisy ze szpitala, badania laboratoryjne i obrazowe, konsultacje innych lekarzy specjalistów oraz Twoja grupa krwi.
Możesz założyć sobie specjalny segregator, w którym będziesz zbierać wyniki i informacje. Dokumentację najlepiej umieszczać w koszulkach w segregatorze, a każdą koszulkę osobno oznaczyć.
Ważne jest, aby przemyśleć dotychczasowy przebieg choroby, tj., kiedy zaczęły się objawy; co spowodowało, że zgłosiłaś się do specjalisty; choroby onkologiczne występujące w rodzinie. Zbierz także informacje na temat: Twoich innych chorób; leków, które przyjmujesz (w dawkach); przebytych zabiegów operacyjnych.
Pacjentka, która współpracuje z lekarzem, mówi o swoich problemach, zapisuje sobie wcześniej pytania, które ją nurtują – to pacjentka dobrze przygotowana. Wtedy, w trakcie wizyty, jesteśmy w stanie maksymalnie spożytkować czas, który mamy.
Pamiętaj, że możesz pójść na wizytę w towarzystwie bliskiej osoby, która może zapamiętać przekazane przez lekarza informacje i wesprzeć Cię.
Lekarz może założyć Ci kartę Dilo. Jest to karta diagnostyki i leczenia onkologicznego. Wydaje się ją osobie, u której padło podejrzenie nowotworu złośliwego lub przypuszczenia potwierdziła diagnoza i terapia onkologiczna jest już w toku.
“Dobrze aby przygotować się w aspekcie swoich innych chorób, leków, które się bierze, wywiadu rodzinnego oraz mieć ze sobą konsultacje dotyczące chorób przewlekłych.”
Mówi się, że każdy nowotwór jajnika jest inny, jak inna jest chorująca na niego pacjentka. Dlaczego? Nowotwory te są niejednorodną grupą, różniącą się: morfologią, genetyką, typem histopatologicznym i molekularnym.
Większość raków jajnika, bo ok. 90% stanowi nabłonkowy rak jajnika, pozostałe – ok. 10% to guzy z komórek sznurów płciowych i podścieliska jajnika (sex cord stromal tumours), nowotwory germinalne (germ cel tumour), nowotwory o typie mieszanym. W tej chwili trudne do zrozumienia informacje okażą się kluczowe później, przy doborze optymalnej terapii!
Jakie są możliwe typy raka jajnika?
Rak jajnika surowiczy
Rak jajnika endometrialny
Rak jajnika jasnokomórkowy
Rak jajnika śluzowy
Poradnik o raku jajnika
Przygotowałyśmy dla Ciebie poradnik, w którym znajdziesz wszystkie niezbędne informacje o objawach, diagnostyce i leczeniu raka jajnika. Możesz go pobrać i wydrukować! W zakładce „Dodatkowe materiały” znajdziesz więcej treści do pobrania.
