Jakie są sposoby leczenia raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego?

Nieprawidłowe komórki znajdują się w płaskonabłonkowej lub podstawowej warstwie komórkowej naskórka. Te nieprawidłowe komórki mogą stać się rakiem i rozprzestrzeniać się w pobliskiej normalnej tkance. Etap 0 nazywany jest również rakiem „in situ”, czyli ograniczonym do jednego miejsca.

Rozpoznajemy już raka, a guz ma 2 centymetry lub mniej.

Guz jest już większy niż 2 cm, ale nie większy niż 4 centymetry.

W stopniu III stwierdza się jeden z następujących elementów:

1. Guz jest większy niż 4 centymetry lub rak rozprzestrzenił się na tkankę pokrywającą nerwy poniżej skóry właściwej lub rozprzestrzenił się poniżej tkanki podskórnej lub rozprzestrzenił się na kość, a kość ma niewielkie uszkodzenie. Rak mógł również rozprzestrzenić się na jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz – węzeł ma 3 centymetry lub mniej, a rak nie przekracza torebki węzła chłonnego.

Lub:

2. Guz ma 4 centymetry lub mniej. Rak rozprzestrzenił się na jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz, a węzeł ma 3 centymetry lub mniej.

W stopniu IV stwierdza się jeden z następujących elementów:

1. Guz ma dowolną wielkość, a rak mógł rozprzestrzenić się na kość, a kość ma niewielkie uszkodzenie lub na tkankę pokrywającą nerwy poniżej skóry właściwej lub poniżej tkanki podskórnej i rak rozprzestrzenił się na węzły chłonne w następujący sposób:

– jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz, dotknięty węzeł ma 3 centymetry lub mniej, a rak przekroczył torebkę węzła chłonnego; lub

– jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz, dotknięty węzeł jest większy niż 3 centymetry, ale nie większy niż 6 centymetrów, a rak nie przekroczył torebki węzła chłonnego; lub

– więcej niż jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz, dotknięte węzły mają 6 centymetrów lub mniej, a rak nie przekroczył torebki węzłów chłonnych; lub

– jeden lub więcej węzłów chłonnych po przeciwnej stronie ciała niż guz lub po obu stronach ciała, dotknięte węzły mają 6 centymetrów lub mniej, a rak nie przekracza torebki węzłów chłonnych.

2. Guz ma dowolną wielkość, a rak może rozprzestrzenić się na tkankę pokrywającą nerwy poniżej skóry właściwej lub poniżej tkanki podskórnej, szpik kostny lub do kości, w tym dna czaszki. Też:

– rak rozprzestrzenił się na jeden węzeł chłonny większy niż 6 centymetrów, a rak nie przekroczył torebki węzła chłonnego; lub

– rak rozprzestrzenił się na jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz, dotknięty węzeł jest większy niż 3 centymetry, a rak przekroczył torebkę węzła chłonnego; lub

– rak rozprzestrzenił się na jeden węzeł chłonny po przeciwnej stronie ciała jako guz, dotknięty węzeł ma dowolną wielkość, a rak rozprzestrzenił się na zewnętrzne pokrycie węzła chłonnego; lub

– rak rozprzestrzenił się na więcej niż jeden węzeł chłonny po jednej lub obu stronach ciała, a rak przekroczył torebkę węzłów chłonnych.

3. Guz ma dowolną wielkość, a rak rozprzestrzenił się na szpik kostny lub kość, w tym dno czaszki, a kość została uszkodzona. Rak mógł również rozprzestrzenić się na węzły chłonne; lub

4. Rak dał zmiany przerzutowe na inne części ciała, takie jak płuca.

Nieprawidłowe komórki znajdują się w naskórku, zwykle w warstwie komórek podstawnych. Te nieprawidłowe komórki mogą stać się rakiem i rozprzestrzeniać się w pobliskiej normalnej tkance. Etap 0 nazywany jest również rakiem „in situ”.

Stopień I podzielony jest na stopień IA i IB.

Stopień I A: Guz ma 10 milimetrów lub mniej i może rozprzestrzenić się na krawędź powieki, gdzie znajdują się rzęsy, do tkanki łącznej w powiece lub do pełnej grubości powieki.

Stopień I B: Guz jest większy niż 10 milimetrów, ale nie większy niż 20 milimetrów; nie rozprzestrzenił się na krawędź powieki, gdzie znajdują się rzęsy, ani na tkankę łączną w powiece.

Stopień II podzielony jest na stopień IIA i IIB:

W stopniu IIA stwierdza się jeden z następujących elementów:

– guz jest większy niż 10 milimetrów, ale nie większy niż 20 milimetrów i rozprzestrzenił się na krawędź powieki, gdzie znajdują się rzęsy, do tkanki łącznej w powiece lub do pełnej grubości powieki; lub

– guz jest większy niż 20 milimetrów, ale nie większy niż 30 milimetrów i mógł rozprzestrzenić się na krawędź powieki, gdzie znajdują się rzęsy, do tkanki łącznej w powiece lub do pełnej grubości powieki.

W stopniu IIB guz może mieć dowolną wielkość i rozprzestrzenił się na oko, oczodół, zatoki, kanały łzowe lub mózg lub do tkanek podtrzymujących oko.

Stopień III podzielony jest na stopień IIIA i IIIB:

Stopień IIIA: Guz może mieć dowolną wielkość i może rozprzestrzenić się na krawędź powieki, gdzie znajdują się rzęsy, do tkanki łącznej w powiece lub do pełnej grubości powieki, lub do oka, oczodołu, zatok, dróg łzowych lub mózgu, lub do tkanek podtrzymujących oko. Rak rozprzestrzenił się na jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz, a węzeł ma 3 centymetry lub mniej.

Stopień IIIB: Guz może mieć dowolną wielkość i mógł rozprzestrzenić się na krawędź powieki, gdzie znajdują się rzęsy, do tkanki łącznej w powiece lub do pełnej grubości powieki, lub do oka, oczodołu, zatok, dróg łzowych lub mózgu, lub do tkanek podtrzymujących oko. Rak rozprzestrzenił się na węzły chłonne w następujący sposób:

-jeden węzeł chłonny po tej samej stronie ciała co guz, a węzeł jest większy niż 3 centymetry; lub

-więcej niż jeden węzeł chłonny po przeciwnej stronie ciała niż guz lub po obu stronach ciała.

Rak dał zmiany przerzutowe na inne części ciała, takie jak płuca.

U pacjentów z rakiem podstawnokomórkowym w fazie rozsiewu, a także u pacjentów z regionalnie zaawansowanym rakiem kolczystokomórkowym, którzy wyczerpali możliwości leczenia chirurgicznego i radioterapii, należy rozważyć leczenie wismodegibem (drobnocząsteczkowym inhibitorem szlaku Hedgehog). Lek ten (w dawce 150 mg/d.) wydłużał czas do progresji choroby, z obiektywnymi odpowiedziami wynoszącymi 30–60%.

Immunoterapia to leczenie wykorzystujące układ odpornościowy pacjenta do walki z nowotworem. W leczeniu raka skóry stosuje się różne rodzaje immunoterapii: Inhibitory immunologicznych punktów kontrolnych blokują białka zwane punktami kontrolnymi, które są wytwarzane przez niektóre typy komórek układu odpornościowego, takie jak komórki T i niektóre komórki nowotworowe. PD-1 to białko znajdujące się na powierzchni limfocytów T, które pomaga kontrolować reakcje immunologiczne organizmu. PD-L1 to białko występujące w niektórych typach komórek nowotworowych. Kiedy PD-1 przyłącza się do PD-L1, powstrzymuje limfocyt T przed zabiciem komórki nowotworowej. Inhibitory PD-1 i PD-L1 uniemożliwiają łączenie się białek PD-1 i PD-L1. Dzięki temu limfocyty T zabijają komórki nowotworowe.

Cemiplimab to inhibitor PD-1 stosowanych w leczeniu raka płaskonabłonkowego skóry, który jest miejscowo zaawansowany i nie ma możliwości go wycięcia lub dał zmiany przerzutowe na inne części ciała.

W Polsce dostępny jest program lekowy dla chorych na raka skóry, u których nie jest możliwe leczenie chirurgiczne lub radioterapia, albo u których rozpoznano przerzuty odległe choroby. Pacjenci z rozpoznaniem raka podstawnokomórkowego otrzymują wismodegib, a w przypadku niepowodzenia leczenia mogą zostać zakwalifikowani do terapii cemipilmabem. Chorzy na raka kolczystokomórkowego otrzymują leczenie cempilimabem.

Każdy pacjent przed rozpoczęciem powyższego leczenia, musi zostać do niego zakwalifikowany przez komisję wyznaczoną przez NFZ. Taka kwalifikacja odbywa się wirtualnie w systemie SMPT, a przypadki chorych są zgłaszane przez onkologów, opiekujących się chorymi.

Nie ma danych dotyczących pacjentów z rakiem kolczystokomórkowym w fazie rozsiewu, które potwierdzałyby jednoznacznie skuteczność chemioterapii z cisplatyną w monoterapii lub w kombinacji z 5-fluorouracylem, interferonem, kwasem cis-retinowym. Dostępne są doniesienia o potencjalnej skuteczności inhibitorów EGFR (cetuksymab, gefitynib), które wymagają jednak przeprowadzenia dalszych badań klinicznych.