wprowadzenie

Ostatnia aktualizacja: 2 czerwca 2023

Sposoby leczenia szpiczaka plazmocytowego

Łatwo poczuć zagubienie w trakcie leczenia, dlatego pozwól, że poprowadzimy Cię krok po kroku. Ważne, abyś pamiętał/a, że każda choroba jest inna. Znajdziesz tu informacje zgodne z aktualną wiedzą medyczną. Pamiętaj, aby nie porównywać się z innymi pacjentami, ponieważ przebieg leczenia każdej osoby jest inny.

Pamiętaj!

Model leczenia szpiczaka plazmocytowego wybiera się indywidualnie dla potrzeb konkretnego pacjenta! Opiera się on na wynikach badań cytogenetycznych i na podstawie wykrytych zaburzeń w chromosomach plazmocytów. Dzięki wynikom tych badań można wybrać optymalną metodę leczenia i przewidzieć jej skuteczność. Dlatego nie porównuj się z innymi pacjentami, bo każdy przypadek jest inny!

ścieżkę pacjenta współtworzyła

Starszy asystent w Oddziale Hematologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. Ludwika Rydygiera w Toruniu.

lek. med. Maria Czyżewska Specjalista hematologii, medycyny paliatywnej i chorób wewnętrznych
Autoryzowane przez Radę Naukową
Ścieżkę pacjenta współtworzył

Koordynator oddziału hematologii w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Toruniu.

Autoryzowane przez Radę Naukową

Jak przebiega leczenie szpiczaka plazmocytowego?

Leczenie należy rozpocząć u każdego chorego z rozpoznaną aktywną postacią białka M (monoklonalnego), spełniającego kryteria CRAB lub SlimCRAB (przeczytasz o nich na stronie jak się diagnozuje szpiczaka plazmocytowego ). Leczenie szpiczaka plazmocytowego opiera się na programach lekowych. Każdy lek ma ściśle opisane kryteria – kiedy możemy go włączyć do terapii, jakie są do tego wymagane badania wstępne i badania kontrolne, jak często powinny odbywać się wizyty kontrolne podczas terapii oraz w jakiej sytuacji należy zakończyć leczenie. Rodzaj zalecanego pierwszego leczenia zależny jest od wyjściowej kwalifikacji chorego do procedury autologicznego przeszczepienia komórek krwiotwórczych (auto-HCT). Autologiczne przeszczepienie to jest przeszczepienie własnych komórek macierzystych szpiku.

Chorzy zakwalifikowani do auto-HCT Zwiń Rozwiń

Chorzy, którzy zostali zakwalifikowani do auto-HCT, zostają poddani 3-4 cyklom czynnego leczenia indukującego (przygotowawczego). Jego następstwem będzie pozyskanie komórek macierzystych. W dalszej kolejności stosuje się wysokodawkowaną chemioterapię i przeszczepienie komórek macierzystych.

Najczęściej stosowane schematy leczenia indukującego to: D-VTD (daratumumab, bortezomib, talidomid, deksamethason), VTD (borteozmib, talidomid, deksamethason), CTD (cyclofosfamid, talidomid, deksamethason), PAD (bortezomib, doksorubicyna, deksametazon).

Po podaniu około 2-4 cykli powyższego leczenia wykonuje się zbiórkę komórek macierzystych. Po kolejnych 2-4 cyklach podaje się wysokodawkowaną chemioterapię a następnie wykonuje się przeszczepienie macierzystych komórek krwiotwórczych. Po tej procedurze podaje się jeszcze 2-4 cykle wyjściowego leczenia. Następnie stosuje się terapię podtrzymująca remisję z zastosowaniem lenalidomidu, borteozmibu.

Chorzy nie zakwalifikowani do auto-HCT Zwiń Rozwiń

Leczenie pierwszego rzutu u chorych niekwalifikowanych do procedury podania wysokodawkwoanej chemioetrapii i przeszczepienia własnych komórek krwiotwórczych to najczęściej: RVd (lenalidomid, bortezomib, deksmaethaosn), Vd (bortezomib, deksamethason), VMP (bortezomib, melfalan, prednizon).

Chorzy z odosobnionym guzem plazmocytowym Zwiń Rozwiń

Guza można leczyć operacyjnie lub napromienianiem. U niektórych osób guz plazmocytowy może przekształcić się w szpiczaka plazmocytowego, dlatego należy regularnie wykonywać badania krwi.

Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30

W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin, pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy. Dzwoń od poniedziałku do piątku – w godz. 17:00 – 19:00, tel. 22 105 55 30

Sposoby leczenia szpiczaka plazmocytowego

Poniżej znajdziesz rodzaje leków, które stosuje się w leczeniu szpiczaka plazmocytowego. Wykorzystuje się je w różnych kombinacjach i połączeniach, zazwyczaj w schematach dwu- i trójlekowych. Wybiera się takie kombinacje, które mają udowodnione wspólne korzystne działanie, zwiększające siłę działania każdego leku z osobna. Lekarze nazywają to synergizmem działania.

Chemioterapia Zwiń Rozwiń

Tym terminem określa się leki hamujące namnażanie się i wzrost wszystkich szybko dzielących się komórek, w tym nowotworowych. Niestety działają także na inne szybko dzielące się komórki w organizmie – komórki śluzówki przewodu pokarmowego, cebulki włosów, komórki szpiku kostnego – z tego powodu dochodzi do licznych działań niepożądanych, które są wpisane w profil działania tych leków.

W przypadku szpiczaka możliwe jest leczenie następującymi lekami: doksorubicyna, cyclofosfamid, winkrystyna, bendamustyna, melfalan

Leki immunomodulujące Zwiń Rozwiń

Ten rodzaj leków angażuje komórki układu immunologicznego i podścieliska szpiku kostnego do niszczenia komórek nowotworowych. Hamują one także tworzenie nasilonej siatki naczyń krwionośnych. Jest w pobliżu komórek szpiczakowych bardzo dużo i to one odżywiają komórki nowotworu. Można powiedzieć, że te leki hamują dostawy żywności do komórki nowotworowej.

Leki immunomodulujące to: talidomid, lenalidomid, pomalidomid

Inhibitory proteasomu Zwiń Rozwiń

Są to leki hamujące usuwanie produktów przemiany materii z komórki nowotworowej i tym samym powodujące zatrzymanie procesów metabolicznych w komórce nowotworowej i jej „zatrucie”. Można powiedzieć, że leki te blokują jej wyrzucanie śmieci, przez co finalnie komórka nowotworowa ginie.

Do tej grupy leków należą: bortezomib, karfizomib, ixazomib

Przeciwciała monoklonalne Zwiń Rozwiń

Przyłączają się do antygenów (cząsteczek białek) znajdujących się na komórce szpiczakowej. W ten sposób oznaczają chore komórki aby układ immunologiczny mógł je łatwiej wyszukać, rozpoznać i zlikwidować. Stosowane leki to: daratumumab, elotuzumab

.

Sterydoterapia Zwiń Rozwiń

Są to leki stosowane w trakcie leczenia chemioterapią, które pomagają niszczyć komórki  szpiczaka i wspomagają działanie chemioterapii. Do najczęściej stosowanych w leczeniu szpiczaka sterydów zaliczamy Encorton i Deksametazon. 

Pamiętaj!

Opis leczenia, który widzisz powyżej, jest opisem ogólnym. Decyzję o sposobie leczenia w każdym przypadku podejmuje lekarz prowadzący, dostosowując je do indywidualnych potrzeb i stanu pacjenta/tki. W ramach umowy z NFZ może on zastosować leczenie zgodne z programem lekowym B.54.

Badania kliniczne

Od chwili rozpoznania szpiczaka plazmocytowego należy rozważać czynny udział w badaniach klinicznych. W ostatnich latach nastąpił ogromny przełom dotyczący skuteczności terapii przeciwszpiczkowych dzięki badaniom klinicznym. Leki badane w ich trakcie, poza badaniem jeszcze przez kilka lat nie są dostępne dla szerokiej rzeszy chorych, dlatego skorzystanie z okazji udziału w badaniu może korzystnie wpłynąć na głębokość uzyskanego zahamowania choroby nowotworowej i długość trwania odpowiedzi na leczenie. Możliwość takiego leczenia i jego korzyści należy rozważać na każdym etapie leczenia, na początku i po kilku latach chorowania. Najlepszym doradcą w tej dziedzinie będzie Państwa lekarz prowadzący.

Gdzie szukać informacji o badaniach klinicznych?

W tej chwili nie ma jednego miejsca zbierającego tego typu informacje. Można ich szukać na stronach internetowych poszczególnych ośrodków. W zakładkach “badania kliniczne” dużych ośrodków leczących można znaleźć informacje, jakie badania są aktualnie realizowane w danej instytucji. Należy pytać o takie informacje także bezpośrednio w swoim ośrodku leczącym.

Informacje na temat badań klinicznych możesz znaleźć również na stronach:

https://pacjentwbadaniach.abm.gov.pl/

https://www.clinicaltrialsregister.eu/

https://clinicaltrials.gov/

https://abm.gov.pl/ (badania kliniczne finansowane przez Agencję Badań Medycznych)

Leczenie wspomagające

Z uwagi na mnogość problemów klinicznych, których powodem może być szpiczak plazmocytowy na każdym etapie diagnozy, leczenia, obserwacji możesz wymagać wsparcia ze strony zespołu opieki paliatywnej. Leczenie wspomagające jest zalecane i wręcz konieczne w przypadku szpiczaka!

Badania kontrolne

Regularne kontrole po zakończeniu terapii cytostatycznej są bardzo ważne z uwagi na możliwy nawrót choroby i ponowną konieczność wdrożenia terapii. Kontrole odbywają się zazwyczaj w poradni hematologicznej, gdzie co 3-6 miesięcy wykonuje się badania kontrolne krwi i moczu. Mają one ocenić ewentualny przyrost ilości białka monoklonalnego. Trzeba także zgłaszać lekarzowi prowadzącemu wszelkie zmiany w odczuwaniu dotychczasowych dolegliwości bólowych, a także nowe dolegliwości w obrębie układu kostnego, gdyż mogą one być objawem progresji choroby. W takiej sytuacji wykonuje się ponowne badania obrazowe układu kostnego.

Diagnostyka i leczenie są skomplikowanymi kwestiami, na które składa się wiele czynników. W Twojej głowie może pojawić się wiele pytań, dlatego zachęcamy do zapoznania się z dodatkowymi materiałami:

Nowoczesne terapie w hematologii i ich konsekwencje dla układu odporności – webinar z dr n. med. Marcinem Rymko

Przewlekła białaczka limfocytowa. Rozmowa z profesor Iwoną Hus.

Pacjenci immunoniekompetentni w hematoonkologii – webinar z prof. Krzysztofem Giannopoulos

Sesja pytań i odpowiedzi dla pacjentów hematologicznych – webinar z prof. dr hab. n. med. Tomaszem Wróblem

O nowoczesnym leczeniu dla pacjentów hematoonkologicznych – webinar z prof. dr hab. n. med. Krzysztofem Jamroziakiem

Co się dzieje w ciele pacjenta podczas leczenia hemaoonkologicznego? – webinar z Prof. Tomaszem Wróblem

Niedobory odporności w leczeniu pacjentów hematoonkologicznych? – webinar z prof. Wiesławem W. Jędrzejczakiem

Odżywianie w hematoonkologii – webinar z dietetyczką Iwoną Sajór

Życie z chorobą hematoonkologiczną okiem psychoonkologa – webinar z psychoonkolożką M.Grzejszczak

Serwis internetowy hematoonkologia.pl

Strona internetowa Fundacji Carita