wprowadzenie

Ostatnia aktualizacja: 29 lutego 2024

Sposoby leczenia szpiczaka

Łatwo poczuć zagubienie w trakcie leczenia, dlatego pozwól, że poprowadzimy Cię krok po kroku. Ważne, abyś pamiętał/a, że każda choroba jest inna. Znajdziesz tu informacje zgodne z aktualną wiedzą medyczną. Pamiętaj, aby nie porównywać się z innymi pacjentami, ponieważ przebieg leczenia każdej osoby jest inny.

Pamiętaj!

Model leczenia szpiczaka wybiera się indywidualnie dla potrzeb konkretnego pacjenta! Wybór opiera się na wynikach badań cytogenetycznych i na podstawie wykrytych zaburzeń w chromosomach plazmocytów. Dzięki wynikom tych badań można wybrać optymalną metodę leczenia i przewidzieć jej skuteczność. Dlatego nie porównuj się z innymi pacjentami, bo każdy przypadek jest inny!

ścieżkę pacjenta współtworzyła

Starszy asystent na Oddziale Hematologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. Ludwika Rydygiera w Toruniu.

lek. med. Maria Czyżewska Specjalista hematologii, medycyny paliatywnej i chorób wewnętrznych
Autoryzowane przez Radę Naukową
Ścieżkę pacjenta współtworzył

Koordynator oddziału hematologii w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Toruniu.

Autoryzowane przez Radę Naukową

Jak przebiega leczenie szpiczaka?

Leczenie szpiczaka rozpoczynamy u każdego chorego z rozpoznaną aktywną postacią białka M (monoklonalnego), spełniającego kryteria CRAB lub SlimCRAB (przeczytasz o nich na stronie jak się diagnozuje szpiczaka plazmocytowego ). Leczenie opiera się na programie lekowym B.54, gdzie każdy lek ma ściśle opisane kryteria – wiemy z niego kiedy możemy go włączyć do terapii, jakie są do tego wymagane badania, jak często powinny odbywać się wizyty kontrolne oraz kiedy należy zakończyć leczenie. Rodzaj zalecanego pierwszego leczenia zależy od tego, czy chory jest zakwalifikowany do procedury autologicznego przeszczepienia komórek krwiotwórczych (auto-HCT). Autologiczne przeszczepienie to jest przeszczepienie własnych komórek macierzystych szpiku.

Chorzy zakwalifikowani do auto-HCT Zwiń Rozwiń

Chorzy, którzy zostali zakwalifikowani do auto-HCT, zostają poddani 3-4 cyklom czynnego leczenia indukującego (przygotowawczego). Jego następstwem będzie pozyskanie komórek macierzystych. W dalszej kolejności stosuje się wysokodawkowaną chemioterapię i przeszczepienie komórek macierzystych.

Najczęściej stosowane schematy leczenia indukującego to: D-VTD (daratumumab, bortezomib, talidomid, deksamethason), VTD (borteozmib, talidomid, deksamethason), CTD (cyclofosfamid, talidomid, deksamethason), PAD (bortezomib, doksorubicyna, deksametazon).

Po podaniu około 2-4 cykli powyższego leczenia wykonuje się zbiórkę komórek macierzystych. Po kolejnych 2-4 cyklach podaje się wysokodawkowaną chemioterapię, a następnie wykonuje się przeszczepienie macierzystych komórek krwiotwórczych. Po tej procedurze podaje się jeszcze 2-4 cykle wyjściowego leczenia. Następnie stosuje się terapię podtrzymująca remisję z zastosowaniem lenalidomidu, borteozmibu.

Chorzy nie zakwalifikowani do auto-HCT Zwiń Rozwiń

Leczenie pierwszego rzutu u chorych niekwalifikowanych do procedury podania wysokodawkwoanej chemioetrapii i przeszczepienia własnych komórek krwiotwórczych to najczęściej: RVd (lenalidomid, bortezomib, deksmaethaosn), Vd (bortezomib, deksamethason), VMP (bortezomib, melfalan, prednizon).

Chorzy z odosobnionym guzem plazmocytowym Zwiń Rozwiń

Guza można leczyć operacyjnie lub napromienianiem. U niektórych osób guz plazmocytowy może przekształcić się w szpiczaka plazmocytowego, dlatego należy regularnie wykonywać badania krwi.

Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30 od poniedziałku do piątku w godz. 17:00-19:00

W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy. W środy możesz skorzystać z porad interwentki kryzysowej, w czwartki i w piątki – również dietetyczki. Od wtorku do czwartku (w godz. 17:00-20:00) dyżuruje także koordynator onkologiczny.

Sposoby leczenia szpiczaka

Poniżej znajdziesz rodzaje leków, które stosuje się w leczeniu szpiczaka mnogiego. Wykorzystuje się je w różnych kombinacjach, zazwyczaj w schematach dwu- i trójlekowych. Wybiera się takie połączenia, które mają udowodnione wspólne korzystne działanie, zwiększające siłę działania każdego leku. Lekarze nazywają to synergizmem działania.

Chemioterapia Zwiń Rozwiń

Tym terminem określa się leki hamujące namnażanie się i wzrost wszystkich szybko dzielących się komórek, w tym nowotworowych. Niestety działają także na inne szybko dzielące się komórki w organizmie – komórki śluzówki przewodu pokarmowego, cebulki włosów, komórki szpiku kostnego – z tego powodu dochodzi do licznych działań niepożądanych, które są wpisane w profil działania tych leków.

W przypadku szpiczaka możliwe jest leczenie następującymi lekami: doksorubicyna, cyclofosfamid, winkrystyna, bendamustyna, melfalan.

*Jeśli jesteś w trakcie chemioterapii, jesteś słaba/y, przeziębiona/y, Twój stan uległ pogorszeniu i zastanawiasz się, czy jechać na kolejną chemię, skontaktuj się z koordynatorem onkologicznym, szpitalem, w którym jesteś leczona/y lub lekarzem.

Leki immunomodulujące Zwiń Rozwiń

Ten rodzaj leków angażuje komórki układu immunologicznego i podścieliska szpiku kostnego do niszczenia komórek nowotworowych. Hamują one także tworzenie nasilonej siatki naczyń krwionośnych. Jest ich w pobliżu komórek szpiczakowych bardzo dużo i to one odżywiają komórki nowotworu. Można powiedzieć, że te leki hamują dostawy żywności do komórki nowotworowej.

Leki immunomodulujące to: talidomid, lenalidomid, pomalidomid

Inhibitory proteasomu Zwiń Rozwiń

Są to leki hamujące usuwanie produktów przemiany materii z komórki nowotworowej i tym samym powodujące zatrzymanie procesów metabolicznych w komórce nowotworowej i jej „zatrucie”. Można powiedzieć, że leki te blokują jej wyrzucanie śmieci, przez co finalnie komórka nowotworowa ginie.

Do tej grupy leków należą: bortezomib, karfizomib, ixazomib

Przeciwciała monoklonalne Zwiń Rozwiń

Przyłączają się do antygenów (cząsteczek białek) znajdujących się na komórce szpiczakowej. W ten sposób oznaczają chore komórki aby układ immunologiczny mógł je łatwiej wyszukać, rozpoznać i zlikwidować. Stosowane leki to: daratumumab, elotuzumab

.

Terapia CAR-T Zwiń Rozwiń

Za niszczenie komórek nowotworowych w naszym układzie odpornościowym odpowiadają limfocyty T oraz komórki NK, czy makrofagi. 

Nowoczesna terapia CAR-T polega na wykorzystaniu własnych komórek limfocytów T do walki z konkretnym typem nowotworu, który się u nas rozwija. 

Technologia CAR-T polega na pobraniu od chorego jego własnych limfocytów T, następnie w laboratorium przy pomocy specjalnego urządzenia wprowadza się do nich geny pozwalające na zsyntetyzowanie na powierzchni komórki limfocytów receptorów, które będą rozpoznawać antygeny nowotworu. Tak przygotowane limfocyty namnaża się i następnie oddaje z powrotem choremu. 

Połączenie się receptorów limfocytów T z antygenem nowotworu wyzwala reakcję, która zabija komórkę nowotworu.

Aktualnie FDA (Amerykańska Agencja ds Leków i Żywności) zarejestrowała sześć technologii CAR-T. Cztery skierowane przeciw CD19 ( dwie stosowane w terapii chłoniaków i dwie w ostrej białaczce limfoblastycznej B-ALL) oraz dwie przeciw BCMA (stosowane w leczeniu szpiczaka plazmocytowego).

Terapia CAR-T nie jest obecnie refundowana w leczeniu szpiczaka. Można z niej skorzystać w ramach badań klinicznych.

Sterydoterapia Zwiń Rozwiń

Są to leki stosowane w trakcie leczenia chemioterapią, które pomagają niszczyć komórki  szpiczaka i wspomagają działanie chemioterapii. Do najczęściej stosowanych w leczeniu szpiczaka sterydów zaliczamy encorton i deksametazon. 

Pamiętaj!

Opis leczenia, który widzisz powyżej, jest opisem ogólnym. Decyzję o sposobie leczenia w każdym przypadku podejmuje lekarz prowadzący. Musi być ona dostosowana do indywidualnych potrzeb i stanu pacjenta/tki. W ramach umowy z NFZ można zastosować leczenie oparte na programie lekowym B.54.

Badania kliniczne

Od chwili rozpoznania szpiczaka należy rozważać udział w badaniach klinicznych. To dzięki nim w ostatnich latach nastąpił duży przełom w skuteczności terapii przeciwszpiczkowych. Badane leki często przez kilka lat nie są szeroko dostępne. Skorzystanie z okazji udziału w badaniu może korzystnie wpłynąć na zahamowanie choroby i długość trwania odpowiedzi na leczenie. Możliwość takiego leczenia i jego korzyści należy rozważać na każdym etapie leczenia – zarówno na początku, jak i po kilku latach chorowania. Najlepszym doradcą w tej dziedzinie będzie lekarz prowadzący.

Gdzie szukać informacji o badaniach klinicznych?

W tej chwili nie ma jednego miejsca zbierającego tego typu informacje. Można ich szukać na stronach internetowych poszczególnych ośrodków. W zakładkach “badania kliniczne” dużych ośrodków leczących można znaleźć informacje, jakie badania są aktualnie realizowane w danej instytucji. Należy pytać o takie informacje także bezpośrednio w swoim ośrodku leczącym.

Informacje na temat badań klinicznych możesz znaleźć również na stronach:

https://pacjentwbadaniach.abm.gov.pl/

https://www.clinicaltrialsregister.eu/

https://clinicaltrials.gov/

https://abm.gov.pl/ (badania kliniczne finansowane przez Agencję Badań Medycznych)

Leczenie wspomagające

Z uwagi na mnogość problemów klinicznych, których powodem może być szpiczak plazmocytowy na każdym etapie diagnozy, leczenia, obserwacji możesz wymagać wsparcia ze strony zespołu opieki paliatywnej. Leczenie wspomagające jest zalecane i wręcz konieczne w przypadku szpiczaka!

Badania kontrolne

Regularne kontrole po zakończeniu terapii cytostatycznej są bardzo ważne z uwagi na możliwy nawrót choroby i ponowną konieczność wdrożenia terapii. Kontrole odbywają się zazwyczaj w poradni hematologicznej, gdzie co 3-6 miesięcy wykonuje się badania kontrolne krwi i moczu. Mają one ocenić ewentualny przyrost ilości białka monoklonalnego. Trzeba także zgłaszać lekarzowi prowadzącemu wszelkie zmiany w odczuwaniu dotychczasowych dolegliwości bólowych, a także nowe dolegliwości w obrębie układu kostnego, gdyż mogą one być objawem progresji choroby. W takiej sytuacji wykonuje się ponowne badania obrazowe układu kostnego.

Twoje zdanie na temat Centrum Kryzysowego jest dla nas ważne!

Twoja opinia pomoże nam przy tworzeniu treści na Centrum Kryzysowym i rozwijaniu portalu – wyrazisz ją, wypełniając naszą ankietę (kliknij tutaj). Jeśli jesteś zadowolony/zadowolona z korzystania z naszej strony, prosimy: poleć Centrum Kryzysowe dalej!

Diagnostyka i leczenie są skomplikowanymi kwestiami, na które składa się wiele czynników. W Twojej głowie może pojawić się wiele pytań, dlatego zachęcamy do zapoznania się z dodatkowymi materiałami:

Nowoczesne terapie w hematologii i ich konsekwencje dla układu odporności – webinar z dr n. med. Marcinem Rymko

Pacjenci immunoniekompetentni w hematoonkologii – webinar z prof. Krzysztofem Giannopoulos

Sesja pytań i odpowiedzi dla pacjentów hematologicznych – webinar z prof. dr hab. n. med. Tomaszem Wróblem

O nowoczesnym leczeniu dla pacjentów hematoonkologicznych – webinar z prof. dr hab. n. med. Krzysztofem Jamroziakiem

Co się dzieje w ciele pacjenta podczas leczenia hemaoonkologicznego? – webinar z Prof. Tomaszem Wróblem

Niedobory odporności w leczeniu pacjentów hematoonkologicznych? – webinar z prof. Wiesławem W. Jędrzejczakiem

Odżywianie w hematoonkologii – webinar z dietetyczką Iwoną Sajór

Życie z chorobą hematoonkologiczną okiem psychoonkologa – webinar z psychoonkolożką M.Grzejszczak

Serwis internetowy hematoonkologia.pl

Strona internetowa Fundacji Carita

„O życiu z rakiem i po raku: Praktyczny poradnik dla każdego” pod red. prof. Krystyny de Walden-Gałuszko

Przekaż nam 1.5% podatku

Jeśli masz ochotę nam pomóc, możesz przekazać nam 1,5% z podatku.
Przekaż 1.5% podatku

Infolinia 22 105 55 30

(pon. - pt, 17.00 - 19.00)