U części kobiet z rakiem jajnika, pomimo wdrożonego leczenia, dochodzi do wznowy choroby. Po pierwsze, ważne jest, żebyś pamiętała, że nie musi dojść do nawrotu. Po drugie, istotne, abyś rozumiała, co oznacza ten etap leczenia.
Nawrót choroby jest momentem, kiedy Twoje leczenie wkracza w kolejny etap. W Twoim organizmie ponownie pojawiają się komórki rakowe. To naturalne, że pojawia się wtedy wiele emocji i pytań. Nawrót procesu nowotworowego może mieć charakter miejscowy – kiedy komórki rakowe pojawiają się w jednej lokalizacji, a także odległy – gdy występują w różnych miejscach w organizmie.
Ścieżkę pacjenta przygotowała
„Nawrotowy rak jajnika jest chorobą nieuleczalną. Postęp medycyny sprawił, iż dzięki zastosowaniu nowych technologii diagnostycznych oraz leków, możliwe jest zahamowanie wzrostu nowotworu i wydłużenie czasu przeżycia wolnego od progresji choroby. Rak jajnika możemy traktować jako chorobę przewlekłą z okresami zaostrzeń i remisji.”
W momencie pojawienia się wznowy, traktujemy raka jajnika jako chorobę przewlekłą oraz nieuleczalną. Ważne, abyś rozumiała, że choroba „nieuleczalna” może oznaczać tak naprawdę wiele lat życia z chorobą i dlatego nazywana jest przewlekłą. Nawet – przy założeniu, że całkowite wyleczenie w momencie wznowy jest niemożliwe – dzięki nowym terapiom możliwe jest uzyskanie wieloletnich okresów wolnych od objawów choroby.
Medycyna bardzo się zmienia, a onkologia rozwija się szczególnie. Eksperci podkreślają, że nawet, jeżeli nie mogą całkowicie wyleczyć raka jajnika, mogą dać swoim pacjentkom wiele lat normalnego funkcjonowania i życia. Nawrót raka jajnika oznacza więc wejście w etap choroby przewlekłej (z okresami zaostrzeń objawów oraz ich ustępowania).
Podejrzenie nawrotu choroby
Po zakończonym leczeniu zostaniesz skierowana do poradni ginekologii onkologicznej, w której będziesz miała regularne wizyty. W trakcie wizyty zgłaszaj wszystkie niepokojące objawy (w tym powiększenie obwodu i bóle brzucha, zmęczenie, zaparcia, nudności). Nawrót choroby często daje takie same lub podobne objawy jak na początku rozpoznania. Dlatego niezwykle istotne jest, abyś zwracała uwagę na swoje dolegliwości.
Lekarz, po zbadaniu, podejmuje decyzje, jakie badania dodatkowe tj. laboratoryjne i obrazowe powinny być zlecone. Często badania obrazowe są wykonywane właśnie wtedy, kiedy pojawiają się jakiekolwiek dolegliwości.
Jeśli zdarzy się tak, że podejrzenie nawrotu zostanie potwierdzone, rozpocznie się kolejny etap Twojego leczenia. Leczenie wznowy jest uzależnione od wielkości, lokalizacji i rozległości nowotworu oraz rodzaju leczenia, które otrzymałaś w leczeniu pierwotnym. Wśród metod leczenia wznowy raka jajnika bierze się pod uwagę leczenie chirurgiczne, chemioterapię, hormonoterapię, radioterapię, a także różne kombinacje tych metod. Decyzja dotycząca postępowania (w przypadku każdej pacjentki) podejmowana jest indywidualnie i dostosowana do jej sytuacji.
Decyzja dotycząca postępowania ze wznową raka jajnika
Wśród metod leczenia wznowy raka jajnika możliwe są następujące drogi postępowania uwzględniające leczenie chirurgiczne, chemioterapię, hormonoterapię, radioterapię oraz kombinacje tych metod. Decyzja dotycząca postępowania w przypadku każdej pacjentki podejmowana jest indywidualnie.
Zabieg operacyjny – kiedy wykonać?ZwińRozwiń
Kwalifikacja do ponownego zabiegu operacyjnego wymaga uważnej selekcji. Tylko pacjentki, u których jest możliwe całkowite wycięcie zmiany nawrotowej, czerpią korzyści z leczenia chirurgicznego. Wśród czynników decydujących o wyborze leczenia chirurgicznego bierze się pod uwagę: charakter izolowany wznowy, czas bez progresji choroby (przynajmniej 6-miesięczny), dobry stan ogólny pacjentki, brak pozostałości po pierwotnej cytoredukcji (bez wodobrzusza w trakcie rozpoznania nawrotu). Realną korzyść uzyskają pacjentki, u których wykonano całkowite usunięcie wznowy miejscowej.
W przypadku zagrożenia życia – w wyniku niedrożności jelit, krwawienia z dróg rodnych – wykonuje się zabiegi operacyjne w trybie pilnym (w ramach chirurgii paliatywnej).
Chemioterapia przy wznowie raka jajnikaZwińRozwiń
U pacjentek, które nie zostaną zakwalifikowane do leczenia operacyjnego, należy rozważyć chemioterapię. Wybór rodzaju chemioterapii zależy od: czasu od zakończenia I linii chemioterapii do nawrotu, działań niepożądanych w trakcie I linii leczenia systemowego oraz stanu ogólnego pacjentki.
W zależności od czasu, który minął od zakończenia I linii chemioterapii do nawrotu, rozróżnia się 4 grupy pacjentek:
Platynowrażliwe – nawrót nastąpił powyżej 12 miesięcy od zakończenia I linii chemioterapii,
Częściowo wrażliwe na platynę – nawrót nastąpił 6-12 miesięcy od zakończenia I linii chemioterapii,
Oporne na platynę – nawrót nastąpił w okresie do 6 miesięcy od zakończenia I linii chemioterapii,
Niewrażliwe na leczenie platyną – progresja choroby w trakcie leczenia I linii chemioterapii lub w czasie 4 tygodni od jej zakończenia.
Po przeanalizowaniu historii choroby, lekarz może zadecydować o wdrożeniu II linii chemioterapii. Ze względu na częściową wrażliwość na platynę oraz platynowrażliwość, wprowadza się program lekowy oparty na pochodnych platyny (tj. karboplatynę, cisplatynę). Wśród pozostałych leków stosowanych w II linii chemioterapii u pacjentek platynowrażliwych i platynoopornych należy wymienić: paclitaxel, liposomalną doxorubicynę, gemcytabinę, topotekan.
Leczenie podtrzymujące przy wznowie raka jajnikaZwińRozwiń
W leczeniu podtrzymującym bardzo ważną rolę odgrywają inhibitory PARP. Działanie inhibitorów PARP polega na blokowaniu mechanizmów reperacyjnych (enzymu PARP – polimerazy poli-ADP-rybozy) komórki nowotworowej uszkodzonej w wyniku chemioterapii. Dzięki temu w komórce nowotworowej następuje kumulacja uszkodzeń materiału genetycznego i nie jest ona w stanie się zregenerować. Leczenie inhibitorami PARP należy rozpocząć do 12 tygodni od zakończenia chemioterapii. Geny BRCA1/2 odpowiadają za syntezę białek odpowiadających za naprawę uszkodzonego DNA.
Wyróżnia się dwa typy mutacji – somatyczne i germinalne. Pierwsze z nich, obecne w tkance nowotworowej, powstają spontanicznie i są nazywane niedziedzicznymi. Drugie – dziedziczne, są przekazywane następnym pokoleniom rodziny. Dlatego materiał tkanki guza, pobrany w trakcie zabiegu operacyjnego, jest przekazywany do badania histopatologicznego i genetycznego, w celu wykrycia mutacji BRCA1/2 patogennej lub prawdopodobnie patogennej.
Kryteria kwalifikacji do leczenia podtrzymującego olaparibem u pacjentek z nawrotowym rakiem jajnika, jajowodu lub pierwotnego raka otrzewnej u pacjentek z obecnością mutacji patogennej lub prawdopodobnie patogennej, somatycznej lub germinalnej, w genach BRCA1/2.
Rozpoznanie histopatologiczne wskazujące na raka jajnika o stopniu zróżnicowania histopatologicznego G2/G3, raka jajowodu lub pierwotnego raka otrzewnej.
Platynowrażliwy nawrotowy rak jajnika (nawrót choroby w okresie nie wcześniej niż 6 miesięcy od zakończenia leczenia pochodnymi platyny).
Wcześniejsze leczenie, przynajmniej dwóch linii chemioterapii, oparte na pochodnych platyny.
Całkowita lub częściowa wg kryteriów radiologicznych – RECIST 1.1 odpowiedź na leczenie po ostatniej linii leczenia z udziałem pochodnych platyny.
Dobry stan ogólny.
Wiek powyżej 18. roku życia.
Wykluczenie ciąży
Odpowiedni poziom badań laboratoryjnych.
Badania jakie zostaną zlecone przed wdrożeniem olaparibu/niraparybu:
morfologia krwi z rozmazem
oznaczenie w surowicy stężenia:
mocznika,
kreatyniny,
bilirubiny;
oznaczenie aktywności transaminaz (AspAT, AlAT),
próba ciążowa – u kobiet w okresie prokreacyjnym;
Hormonoterapia w leczeniu wspomagającymZwińRozwiń
Hormonoterapia w leczeniu wspomagającym ma na celu spowolnienie rozwoju nowotworu i poprawę jakości życia.
Komórki rakowe wrażliwe na hormony posiadają receptory hormonalne. Leki stosowane w hormonoterapii modulują przekazywanie sygnału poprzez oddziaływanie z receptorami hormonów płciowych i zmniejszają aktywność hormonalną danej tkanki.
Wśród leków hormonalnych, które znalazły zastosowanie w leczeniu raka jajnika można wymienić: selektywne modulatory receptora estrogenowego – tamoxifen, inhibitory aromatazy – letrozol, analogi gonadoliberyny – goserelinę.
Radioterapia – zastosowanie przy wznowie raka jajnikaZwińRozwiń
Radioterapia ma ograniczone zastosowanie w raku jajnika ze względu na umiarkowaną promieniowrażliwość oraz rozsiew wewnątrzotrzewnowy.
Metoda ta znalazła zastosowanie w leczeniu izolowanych nawrotów w miednicy mniejszej, po wcześniejszym zabiegu operacyjnym i chemioterapii oraz leczeniu paliatywnym, kiedy zostały wyczerpane inne możliwości terapii, a lokalizacja przerzutów stanowi zagrożenie życia, jak np. przerzuty do mózgu, zespół żyły głównej górnej.
Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30 od poniedziałku do piątku w godz. 17:00-19:00
W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy.
W środy możesz skorzystać z porad interwentki kryzysowej, w czwartki i w piątki – również dietetyczki. Od wtorku do czwartku (w godz. 17:00-20:00) dyżuruje także koordynator onkologiczny.
Kolejne nawroty choroby raka jajnika
Nawrotowy rak jajnika jest chorobą przewlekłą. Nawrót choroby potwierdzony w badaniach obrazowych (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), laboratoryjnych (wzrost markerów nowotworowych, w tym Ca 125 i HE4) przyczynia się do wdrożenia kolejnych metod terapeutycznych.
Do wyboru ścieżki leczniczej przyczynia się stan ogólny pacjentki, pozostające działania niepożądane w postaci objawów klinicznych i nieprawidłowych badań laboratoryjnych po poprzednich liniach leczenia, lokalizacja wznowy. Wśród metod leczenia można wyróżnić chirurgię paliatywną, chemioterapię, hormonoterapię, radioterapię, immunoterapię i terapię celowaną.
Dzięki nowym terapiom możliwe jest uzyskanie wieloletnich okresów wolnych od objawów choroby. Ginekolodzy-onkolodzy mają do zastosowania wiele różnych metod leczenia. Nawet przy występowaniu kolejnych nawrotów, możesz przez wiele lat normalnie funkcjonować i żyć z chorobą nowotworową. Okresy zaostrzeń objawów choroby będą przeplatać się z okresami ich ustępowania, a Ty będziesz pod stałą opieką lekarza.
