Ostatnia aktualizacja: 18 listopada 2024
Jak wygląda leczenie raka endometrium (trzonu macicy)?
Łatwo poczuć zagubienie w trakcie leczenia, dlatego pozwól, że poprowadzimy Cię krok po kroku. Ważne, abyś pamiętał/a, że każda choroba jest inna. Znajdziesz tu informacje zgodne z aktualną wiedzą medyczną. Pamiętaj, aby nie porównywać się z innymi pacjentami, ponieważ przebieg leczenia każdej osoby jest inny.
Sposób Twojego leczenia będzie zależał od wielu czynników: stopnia zaawansowania nowotworu, jego klasyfikacji molekularnej, typu histologicznego. Jak już wiesz, podstawową metodą leczenia raka endometrium jest leczenie operacyjne, chociaż często leczenie składa się z kilku elementów. Takie leczenie nazywamy leczeniem skojarzonym. Łączy ono chirurgię, radioterapię, chemioterapię, od niedawna immunoterapię, a także hormonoterapię.
Badanie histopatologiczne, czyli biopsja endometrium, dostarcza informacji o typie nowotworu i stopniu zróżnicowania histologicznego (grading). Wg FIGO rak trzonu macicy dzieli się na 3 grupy:
- G1 – rak wysoko zróżnicowany (< 5 % utkania części litej)
- G2 – rak średnio zróżnicowany ( 6-50% utkania części litej)
- G3 – rak niskozróżnicowany ( > 50% utkania części litej)
Stopnie G1 i G2 wg. terminologii anglosaskiej należą do grupy low-grade, a G3 – do high-grade.
Klasyfikacja zaawansowania raka endometrium według FIGO z 2023 r.:
I – rak ściśle ograniczony do trzonu macicy i jajnika
- I A – brak nacieku lub głębokość nacieku obejmuje mniej niż połowę mięśniówki bez lub z ogniskowym zajęciem przestrzeni limfatycznej (LVSI) lub choroba o dobrym rokowaniu
- I A1 – nieagresywny typ histologiczny ograniczony do polipa endometrium lub ograniczony do endometrium
- IA2 – nieagresywne typy histologiczne obejmujące mniej niż połowę mięśniówki macicy, bez lub z ogniskowym LVSI
- IA3 – raki endometrioidalne o niskim stopniu złośliwości ograniczone do macicy i jajnika
- IB – nieagresywne typy histologiczne z naciekiem połowy lub większej części mięśniówki macicy i brakiem lub ogniskowym LVSI
- IC – agresywne typy histologiczne ograniczone do polipa lub endometrium
II – rak nacieka podścielisko szyjki macicy ze znacznym LVSI lub agresywnym typem histologicznym z naciekaniem mięśniówki macicy
- IIA – naciekanie zrębu szyjki macicy przez nieagresywne typy histologiczne
- IIB – znaczący LVSId nieagresywnych typów histologicznych
- IIC – agresywny typ histologiczny z dowolnym zajęciem mięśniówki macicy
III – lokalne i/lub regionalne rozprzestrzenianie się nowotworu dowolnego podtypu histologicznego
- IIIA – naciek błony surowiczej macicy, przydatków lub obu poprzez bezpośrednie rozprzestrzenienie się lub przerzuty
- IIIA51 – rozprzestrzenianie się nowotworu do jajnika lub jajowodu (z wyjątkiem przypadków spełnienia kryteriów stopnia IA3)
- IIIA2 – zajęcie błony surowiczej macicy lub rozprzestrzenienie się przez błonę surowiczą macicy
- IIIB – przerzuty lub bezpośrednie rozprzestrzenienie się do pochwy i/lub przymacicza lub otrzewnej miednicy
- IIIB1 – przerzuty lub bezpośrednie rozprzestrzenienie się do pochwy i/lub przymacicza
- IIIB2 – przerzuty do otrzewnej miednicy
- IIIC – przerzuty do węzłów chłonnych miednicy, okołoaortalnych lub obu
- IIIC1 – przerzuty do węzłów chłonnych miednicy
- III5C2 – przerzuty do okołoaortalnych węzłów chłonnych aż do naczyń nerkowych, z przerzutami lub bez przerzutów do węzłów chłonnych miednicy
IV – rozprzestrzenia się na błonę śluzową pęcherza i/lub błonę śluzową jelit i/lub powoduje przerzuty na odległość
- IVA – naciek błony śluzowej pęcherza moczowego i/lub błony śluzowej jelit
- IVB – przerzuty do otrzewnej jamy brzusznej poza miednicą
- IVC – przerzuty odległe, w tym przerzuty do dowolnych węzłów chłonnych zewnątrz- lub wewnątrzbrzusznych powyżej naczyń nerkowych, płuc, wątroby, mózgu lub kości
W wyborze rodzaju leczenia uzupełniającego po leczeniu operacyjnym, poza stopniem zaawansowania, kluczową rolę odgrywa molekularna klasyfikacja raków endometrium. Ten podział na 4 grupy związany jest z różnymi zaburzeniami genetycznymi. Grupy różnią się biologią guzów, a co za tym idzie także rokowaniem dla pacjentek. Typ molekularny guza jest integralną częścią pooperacyjnego badania histopatologicznego.
Klasyfikacja molekularna raków endometrium:
- POLE – to podjednostka katalityczna polimerazy DNA. Jest to enzym, który bierze udział w procesach naprawczych DNA oraz replikacji. Częstość tej mutacji u pacjentek z rakiem endometrium szacuje się na 6-9% – są to z reguły osoby w młodszym wieku, z niskim indeksem masy ciała. Grupa obejmuje raki endometrium G1-G3. Obecność tej mutacji mimo występowania innych niekorzystnych czynników prognostycznych, np. głębokiego naciekania mięśniówki, niskiego zróżnicowania histologicznego, cechuje się bardzo dobrym rokowaniem, co pozwala nam na ograniczenie leczenia uzupełniającego u chorych w tej grupie.
- MMR – oznacza mutacje w obrębie genów MMR (genów naprawy niesparowanych zasad) lub hipermetylacją MLH1. Grupa ta stanowi 20-30 % chorych na raka endometrium, obejmuje raki endometrialne G1-G3 (mogą być związane z zespołem Lyncha). Zwykle są w niej pacjentki z wysokim indeksem masy ciała, o pośrednim rokowaniu. Odsetek 5-letnich przeżyć bez wznowy w stadium I-II sięga 80%.
- P53 – guzy wykazujące mutacje w obrębie genówTP53 i zwiększoną ekspresję białka p53. Nowotwory te stanowią ok 12-18 % wszystkich raków endometrium, charakteryzują się agresywnym przebiegiem i złym rokowaniem. W tej grupie obserwuje się zarówno raki surowicze, raki endometrialne G3 oraz mięsakoraki. Zwykle są rozpoznawane w zaawansowanym stadium choroby.
- NSMP EC – raki endometrium z tzw. małą liczbą kopii, bez charakterystycznych mutacji. To 40-50% wszystkich raków endometrium, zwykle w tej grupie mamy do czynienia z rakami endometrialnymi G1-G2.
Zgodnie z klasyfikacją WHO z 2020 roku wyróżnia się 10 typów histologicznych raków endometrium:
Rak endometrioidny
Stanowi ok. 85% przypadków. Większość tego typu raków cechuje się niskim stopniem złośliwości i dobrym rokowaniem. Odsetek raków G3, z nadekspresją białka p53 oraz brakiem receptora estrogenowego sięga 10-19% i wiąże się z gorszym rokowaniem.
Rak surowiczy
Stanowi od 3 do 10% przypadków. To rak o agresywnym przebiegu i nie najlepszym rokowaniu, odpowiada za 40% zgonów z powodu raka endometrium.
Rak jasnokomórkowy
To ok. 5-10% przypadków. Są to raki o agresywnym przebiegu.
Rak niezróżnicowany
Również jest zaliczany do raków o agresywnym przebiegu.
Gruczolakorak mieszanokomórkowy
Stanowi ok. 10% przypadków, jest rakiem o agresywanym przebiegu.
Gruczolakorak z pozostałości przewodów Wolffa
To rzadki przypadek z mało znaną biologią guza.
Rak płaskonabłonkowy
To mniej niż 0.5 % przypadków, rokowania, zależne od stopnia zróżnicowania, w większości przypadków nie najlepsze.
Rak śluzowy
Rak typu jelitowego, o rokowaniu względnie dobrym przy stopniach zaawansowania I-II.
Gruczolakorak imitujący raka z przewodów Wolffa
Bardzo rzadki, zwykle rozpoznawany w zaawansowanym stadium choroby rak o agresywnym przebiegu.
Mięsakorak
Ok. 5 % przypadków, rak o agresywnym przebiegu.
Leczenie systemowe raka endometrium w Polsce prowadzone jest w ramach programu lekowego B.148
Schematy leczenia raka endometrium (trzonu macicy):
Gdzie szukać informacji o badaniach klinicznych?
W tej chwili nie ma jednego miejsca zbierającego tego typu informacje. Można ich szukać na stronach internetowych poszczególnych ośrodków. W zakładkach „badania kliniczne” dużych ośrodków onkologicznych można znaleźć informacje, jakie badania są aktualnie realizowane w danej instytucji. Należy pytać o takie informacje także bezpośrednio w swoim ośrodku leczącym.
https://pacjentwbadaniach.abm.gov.pl/
https://www.clinicaltrialsregister.eu/
Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30
Szczegółowe informacje znajdziesz tutaj. W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy. Możesz skorzystać z porad psychologa, interwentki kryzysowej, dietetyczki i koordynatora onkologicznego.
Diagnostyka i leczenie są skomplikowanymi kwestiami, na które składa się wiele czynników. W Twojej głowie może pojawić się wiele pytań, dlatego zachęcamy do zapoznania się z dodatkowymi materiałami: