Znajdziesz tu ścieżkę pacjenta, która zawiera informacje na temat diagnostyki i leczenia.

Treści, które znajdują się na stronie zostały opracowane zgodnie z najnowszymi obowiązującymi standardami medycznymi. Pamiętaj, jednak że każdy przypadek jest inny, dlatego o wszystko dopytuj swojego lekarza. Trzymamy za Ciebie kciuki!

wprowadzenie

Ostatnia aktualizacja: 10 października 2024

Czym jest rak tarczycy?

Rak tarczycy to guz, który powstaje w gruczole tarczowym. Jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym gruczołów wydzielania wewnętrznego, ale uchodzi za jeden z łagodniejszych. Można na niego zachorować w każdym wieku, natomiast najwięcej przypadków tego raka odnotowuje się między 40. a 50. rokiem życia. Rocznie na raka tarczycy zapada w Polsce ok. 2 tys. osób, trzykrotnie częściej kobiety niż mężczyźni.

Warto pamiętać, że rak tarczycy jest jednym z nowotworów, które często mają bardzo dobre rokowanie, szczególnie jeśli są wcześnie wykryte i odpowiednio leczone. Tu ważne są regularne kontrole oraz szybka reakcja na niepokojące objawy. Większość raków tarczycy może być usunięta chirurgicznie, a pacjent/tka zostaje objęty/a regularnymi badaniami.

Rak tarczycy występuje w kilku różnych postaciach, które różnią się agresywnością, sposobem leczenia i rokowaniem. Najczęstsze typy raka tarczycy są zazwyczaj wolno rosnące i dobrze reagują na leczenie.

ścieżkę pacjenta przygotował

Chirurg ogólny i onkologiczny, endokrynolog, profesor nauk medycznych, kierownik Kliniki Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.

Prof. dr hab. n. med. Marek Krzysztof Dedecjus Chirurgia ogólna i onkologiczna, specjalista endokrynolog
ścieżkę pacjenta współtworzyła

Specjalista koordynujący Oddział Endokrynologii w Klinice Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej Narodowego Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB w Warszawie.

Typy raka tarczycy:

Rak brodawkowaty Zwiń Rozwiń

(Łac. carcinoma papillare). Najczęstszy typ raka tarczycy, stanowi około 80% wszystkich przypadków. Wolno rosnący i często dobrze reagujący na leczenie. Rokowanie w tym typie raka są bardzo dobre, zwłaszcza u młodszych pacjentów. Nawet przy obecności przerzutów do węzłów chłonnych, rokowanie pozostaje korzystne.

.

Rak pęcherzykowy Zwiń Rozwiń

(Łac. carcinoma folliculare). Stanowi około 10-15% przypadków raka tarczycy. Często występuje u osób starszych i jest bardziej agresywny niż rak brodawkowaty. Rokowanie w tym przypadku jest dobre, szczególnie jeśli nie występują przerzuty do innych narządów.

.

Rak rdzeniasty Zwiń Rozwiń

(Łac. carcinoma medullare). Stanowi około 3-5% przypadków raka tarczycy. Wywodzi się z komórek C tarczycy, które produkują kalcytoninę. Może być dziedziczny, związany z zespołem MEN 2 (mnogie gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej). Wczesne wykrycie poprawia rokowanie, które jest zależne od stadium zaawansowania choroby.

.

Rak anaplastyczny Zwiń Rozwiń

(Łac. carcinoma anaplasticum). Rzadki, ale bardzo agresywny typ raka tarczycy, stanowiący mniej niż 2% przypadków. Szybko rośnie i często rozprzestrzenia się na inne narządy.

Inne formy nowotworów tarczycy:

Chłoniak tarczycy Zwiń Rozwiń

Rzadki nowotwór, który wywodzi się z komórek układu limfatycznego tarczycy. Leczenie różni się od standardowego leczenia raka tarczycy i zazwyczaj obejmuje chemioterapię.

Guzy tarczycy o niskiej złośliwości Zwiń Rozwiń

Obejmują one nowotwory o charakterze łagodnym lub o niskim potencjale złośliwości, które mogą wymagać leczenia chirurgicznego, ale mają bardzo dobre rokowanie.

Każdy z typów raka tarczycy charakteryzuje się innym przebiegiem i wymaga indywidualnego podejścia do diagnostyki i leczenia. Dlatego tak ważne jest, aby po zauważeniu jakichkolwiek niepokojących objawów lub po wykryciu guzka na szyi, niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Odpowiednie badania, takie jak biopsja cienkoigłowa, ultrasonografia czy badania laboratoryjne, pozwolą na dokładną diagnozę i wybór najlepszego sposobu leczenia.

Objawy raka tarczycy

Rak tarczycy należy do nowotworów, które mogą rozwijać się przez dłuższy czas bez wyraźnych objawów. Jak w takim razie wykryć raka tarczycy? Istnieje kilka sygnałów, które mogą sugerować obecność tego schorzenia i powinny skłonić do wizyty u lekarza.

Możliwe objawy raka tarczycy:

  1. Guzek na szyi: najczęściej pacjenci zauważają powiększony guzek na szyi, który może być wyczuwalny podczas dotyku. Nie każdy guzek w okolicy tarczycy oznacza raka, ale każdy wymaga oceny lekarskiej
  2. Powiększenie węzłów chłonnych: powiększenie węzłów chłonnych w okolicy szyi może być sygnałem rozwijającego się nowotworu
  3. Ból szyi i gardła: ból w dolnej części szyi, który może promieniować do uszu, choć jest to rzadszy objaw
  4. Zmiana barwy głosu: chrypka lub zmiana głosu mogą wystąpić, jeśli guz naciska na nerwy kontrolujące struny głosowe
  5. Trudności w przełykaniu: jeśli nowotwór uciska na przełyk, pacjent może odczuwać trudności w przełykaniu
  6. Trudności w oddychaniu: guz tarczycy może powodować ucisk na tchawicę, co prowadzi do trudności w oddychaniu
  7. Uczucie ucisku w gardle: pacjenci mogą odczuwać stały ucisk w gardle

Jeśli zauważysz którykolwiek z powyższych objawów, szczególnie jeśli utrzymują się one przez dłuższy czas, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Pamiętaj, wczesna diagnostyka zwiększa szanse na skuteczne leczenie.

  • Lekarz rodzinny: pierwszym krokiem może być wizyta u lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wstępne badanie i, jeśli uzna za konieczne, skieruje Cię do specjalisty.
  • Endokrynolog: to lekarz specjalizujący się w leczeniu zaburzeń hormonalnych, w tym chorób tarczycy. Endokrynolog może zlecić szczegółowe badania, takie jak USG tarczycy, badania krwi na poziom hormonów, oraz biopsję cienkoigłową w celu oceny guzka.
  • Onkolog: jeśli badania potwierdzą obecność nowotworu, zostaniesz skierowany do onkologa, który zaplanuje dalsze leczenie, takie jak operacja, terapia radiojodem lub leczenie uzupełniające.
Warto wiedzieć!

W obrębie tarczycy często dochodzi do powstania zmian guzkowych. Można je znaleźć nawet u połowy populacji. Jednak większość tych guzków ma charakter łagodny, a zaledwie 1-2 proc. z nich ma charakter złośliwy. Rak tarczycy może rozwijać się z różnych przyczyn, a niektóre osoby mogą być bardziej narażone na rozwój tej choroby ze względu na pewne czynniki ryzyka.

Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka tarczycy?

Płeć i wiek:

Rak tarczycy występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Kobiety są około trzykrotnie bardziej narażone na rozwój tego nowotworu.

    • Choroba ta częściej pojawia się w średnim wieku, zwłaszcza u kobiet w wieku od 30 do 50 lat. U mężczyzn ryzyko wzrasta po 60. roku życia.

Narażenie na promieniowanie:

Osoby, które były narażone na promieniowanie, zwłaszcza w okresie dzieciństwa, mają wyższe ryzyko rozwoju raka tarczycy. Promieniowanie może pochodzić z leczenia radioterapią na obszar szyi lub głowy lub z przypadkowego narażenia na promieniowanie (np. w wyniku wybuchu nuklearnego).

Choroby tarczycy:

Osoby z pewnymi schorzeniami tarczycy, takimi jak zapalenie tarczycy (np. choroba Hashimoto), mogą być bardziej narażone na rozwój raka tarczycy.

    • Wole guzkowe, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu duże, wieloletnie guzki, może również zwiększać ryzyko.

Historia rodzinna:

Osoby z pewnymi schorzeniami tarczycy, takimi jak zapalenie tarczycy (np. choroba Hashimoto), mogą być bardziej narażone na rozwój raka tarczycy.

    • Wole guzkowe, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu duże, wieloletnie guzki, może również zwiększać ryzyko.

Czynniki genetyczne:

Mutacje genów, np. genu RET (związane z rakiem rdzeniastym tarczycy), mogą zwiększać ryzyko zachorowania. Testy genetyczne mogą pomóc w identyfikacji osób z takimi mutacjami.

.

Niedobór jodu:

Jod jest kluczowym składnikiem hormonów tarczycy. Niedobór jodu w diecie może prowadzić do powstania wola, co z kolei może zwiększać ryzyko rozwoju niektórych typów raka tarczycy, zwłaszcza raka pęcherzykowego.

.

Czynniki zależne od stylu życia:

Choć nie jest to w pełni udowodnione, niektóre badania sugerują, że dieta uboga w warzywa i owoce, otyłość oraz brak aktywności fizycznej mogą wpływać na ryzyko rozwoju raka tarczycy. Czynniki te podobnie jak narażenie na promieniowanie jonizujące mogą być kontrolowane przez zdrowy styl życia i odpowiednią opiekę medyczną.

.

.

Czynniki hormonalne

Wzrost ryzyka raka tarczycy u kobiet może być związany z hormonami płciowymi, chociaż mechanizm ten nie jest jeszcze w pełni zrozumiany.

Nie każdy jest w takim samym stopniu narażony na rozwój raka tarczycy.

Kto jest zaliczany do grupy ryzyka i jakiej kontroli powinien się poddawać?

Osoby z historią rodzinną raka tarczycy:

  • Jeśli w rodzinie występowały przypadki raka tarczycy, zwłaszcza raka rdzeniastego lub innego dziedzicznego zespołu nowotworowego, takie jak zespół mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 2 (MEN 2), istnieje większe ryzyko, że choroba może wystąpić również u innych członków rodziny.  Takie osoby powinny poddawać się regularnym kontrolom u endokrynologa. Częstotliwość wizyt zależy od stopnia ryzyka, ale zazwyczaj zaleca się przynajmniej jedną wizytę kontrolną rocznie. W przypadku niepokojących objawów, jak zmiana w wielkości tarczycy, ból szyi, problemy z przełykaniem, czy zmiana głosu, kontrola powinna być natychmiastowa.

Osoby narażone na promieniowanie:

  • Ekspozycja na promieniowanie, szczególnie w dzieciństwie, np. w wyniku leczenia radioterapią lub z powodu katastrof nuklearnych, zwiększa ryzyko zachorowania na raka tarczycy. Takim osobom
    • zaleca się regularne badania USG tarczycy i ewentualnie badania laboratoryjne w celu monitorowania funkcji tarczycy. Kontrola powinna odbywać się co najmniej raz w roku.

Osoby z istniejącymi chorobami tarczycy:

Schorzenia takie jak wole guzkowe, choroba Hashimoto, czy inne choroby autoimmunologiczne tarczycy mogą zwiększać ryzyko rozwoju raka tarczycy. Pacjenci z tymi schorzeniami powinni być pod stałą opieką endokrynologiczną, poddawać się regularnym badaniom krwi oraz USG tarczycy co najmniej raz w roku, a częściej, jeśli wystąpią nowe objawy lub zmiany w stanie zdrowia.

Osoby z mutacjami genetycznymi:

  • Osoby z dziedzicznymi mutacjami genów, jak np. mutacja RET, które mogą prowadzić do raka rdzeniastego tarczycy, są w grupie wysokiego ryzyka. Tym osobom zaleca się regularne badania USG tarczycy oraz, w przypadku wykrycia niepokojących zmian, biopsję cienkoigłową. Często brana jest pod uwagę również profilaktyczna tyreoidektomia (usunięcie tarczycy).

Kobiety w średnim wieku:

Kobiety są bardziej narażone na rozwój raka tarczycy niż mężczyźni, szczególnie w wieku 30-50 lat. Chociaż sama płeć nie jest czynnikiem determinującym, powinna skłaniać do czujności, szczególnie w połączeniu z innymi czynnikami ryzyka.

Nawet bez nich kobiety z tej grupy powinny rozważyć profilaktyczne badania USG tarczycy, szczególnie jeśli występują inne objawy lub w rodzinie były przypadki raka tarczycy.

Jeśli jesteś w grupie ryzyka:

Regularnie monitoruj swój stan zdrowia przez konsultacje z lekarzem oraz badania profilaktyczne, które mogą pomóc w wczesnym wykryciu raka tarczycy i zwiększeniu szans na skuteczne leczenie.

Chociaż nie ma gwarantowanego sposobu na zapobieganie rakowi tarczycy, istnieją pewne kroki, które można podjąć, aby zmniejszyć ryzyko jego rozwoju. Profilaktyka polega przede wszystkim na ograniczaniu czynników ryzyka, a także na regularnym monitorowaniu stanu zdrowia, zwłaszcza w przypadku osób z grupy podwyższonego ryzyka.

Co możesz zrobić, by zmniejszyć ryzyko raka tarczycy?

  1. Unikaj niepotrzebnego narażenia na promieniowanie i chroń przed tym swoje dzieci. Jeśli jesteś poddawany badaniom radiologicznym, takim jak prześwietlenia rentgenowskie lub tomografia komputerowa, upewnij się, że są one przeprowadzane tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne, i że stosowane są środki ochrony, takie jak osłony na szyję.
  2. Zadbaj o dietę bogatą w jod.
    Jod jest niezbędnym składnikiem hormonów tarczycy, a jego niedobór może prowadzić do powstawania wola, co z kolei może zwiększać ryzyko raka tarczycy. W krajach, gdzie jod jest dodawany do soli kuchennej, niedobór jodu jest rzadszy, ale warto upewnić się, że dieta zawiera odpowiednią ilość tego pierwiastka. Dobrym źródłem jodu są ryby morskie, owoce morza, algi oraz produkty mleczne.
  3. Unikaj nadmiernej ekspozycji na toksyny.
    Staraj się unikać ekspozycji na toksyczne substancje chemiczne i zanieczyszczenia, które mogą wpływać na zdrowie tarczycy. Pracując w środowisku, w którym jesteś narażony na działanie takich substancji, przestrzegaj zaleceń dotyczących ochrony osobistej.
  4. Pamiętaj o badaniach kontrolnych.
    Osoby z grupy podwyższonego ryzyka, takie jak te z historią rodzinną raka tarczycy lub z wcześniej wykrytymi schorzeniami tarczycy, powinny regularnie poddawać się badaniom kontrolnym. Badania takie jak ultrasonografia tarczycy i badania laboratoryjne krwi mogą pomóc we wczesnym wykryciu zmian w tarczycy.
  5. Zadbaj o zdrowy styl życia:
    Prowadzenie zdrowego stylu życia może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wielu nowotworów, w tym raka tarczycy. Zrównoważona dieta, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała i unikanie używek, takich jak tytoń i nadmierne spożycie alkoholu, mogą przyczynić się do ogólnego zmniejszenia ryzyka zachorowania.
  6. Monitoruj stan zdrowia tarczycy.
    Jeśli masz wcześniej zdiagnozowane schorzenia tarczycy, takie jak wole guzkowe, choroba Hashimoto czy inne problemy endokrynologiczne, regularnie monitoruj swój stan zdrowia u endokrynologa. Wczesne wykrycie zmian może pozwolić na szybką interwencję.
  7. Rozważ testy i porady genetyczne.
    Zwłaszcza w przypadku rodzinnej historii raka rdzeniastego tarczycy lub innych dziedzicznych zespołów nowotworowych, takich jak MEN 2. Osoby z dodatnim wynikiem testu mogą skonsultować się z genetykiem w celu omówienia strategii monitorowania i profilaktyki.

Więcej o profilaktyce raka tarczycy przeczytasz tutaj.

Infolinia 22 105 55 30

(pon. - pt, 17.00 - 19.00)