wprowadzenie

Ostatnia aktualizacja: 7 listopada 2024

Jak wygląda leczenie raka tarczycy?

Wykonałaś/eś już wszystkie niezbędne badania i usłyszałaś/eś diagnozę: rak tarczycy. Teraz kluczowe jest niezwłoczne podjęcie leczenia. Wczesne wykrycie i leczenie są fundamentalne dla zwiększenia szans na pełne wyleczenie oraz dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się nowotworu na inne części ciała.

Dlaczego ważne jest szybkie podjęcie leczenia?

Chodzi o to, by zapobiec przerzutom. Rak tarczycy, w zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania, może dawać przerzuty – najczęściej do węzłów, chłonnych, płuc, wątroby i kości. Szybkie rozpoczęcie leczenia może zapobiec rozsiewowi nowotworu.
Szybkie podjęcie leczenia poprawia rokowania. Im wcześniej rak zostanie zdiagnozowany i leczony, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie.
Poza tym nieleczony rak tarczycy może prowadzić do powikłań, takich jak chrypka lub bezgłos, problemy z oddychaniem i przełykaniem.

Pamiętaj!

Leczenie raka tarczycy jest złożonym procesem, który wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Wybór odpowiedniego postępowania zależy od wielu czynników, w tym rodzaju raka, stopnia zaawansowania choroby, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz jego preferencji.

ścieżkę pacjenta przygotował

Chirurg ogólny i onkologiczny, endokrynolog, profesor nauk medycznych, kierownik Kliniki Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.

Prof. dr hab. n. med. Marek Krzysztof Dedecjus Chirurgia ogólna i onkologiczna, specjalista endokrynolog

ścieżkę pacjenta współtworzyła

Specjalista koordynujący Oddział Endokrynologii w Klinice Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej Narodowego Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB w Warszawie.

dr n. med. Joanna Januszkiewicz-Caulier endokrynolog

Od tych elementów zależy wybór terapii:

Rodzaj raka tarczycy

- Pierwszym krokiem w doborze odpowiedniego leczenia jest zidentyfikowanie rodzaju raka tarczycy.
- Rak brodawkowaty: najczęstszy rodzaj, który zwykle ma dobre rokowania i może być leczony chirurgicznie oraz uzupełniony terapią jodem radioaktywnym.
- Rak pęcherzykowy: podobny do raka brodawkowatego, również dobrze reaguje na leczenie chirurgiczne i radiojodoterapię.
- Rak rdzeniasty: ten typ raka nie reaguje na leczenie radiojodem, często związany jest z mutacjami genetycznymi i może wymagać oprócz leczenia operacyjnego bardziej zaawansowanych metod, takich jak inhibitory kinaz tyrozynowych.
- Rak anaplastyczny: bardzo agresywny i trudny do leczenia, często wymaga kombinacji chirurgii, radioterapii i chemioterapii.

Stopień zaawansowania choroby (staging)

- Określenie stopnia zaawansowania choroby (tzw. staging) jest kluczowe dla wyboru leczenia. Staging zależy od:
  rozmiaru guza: czy guz jest ograniczony do tarczycy, czy też rozprzestrzenił się na okoliczne tkanki;
- obecności przerzutów: Czy rak rozprzestrzenił się na węzły chłonne lub inne części ciała;
- inwazji okolicznych struktur: Czy rak nacieka na inne ważne struktury w szyi, takie jak tchawica czy przełyk.

Stan zdrowia pacjenta

Przed podjęciem decyzji o leczeniu należy uwzględnić ogólny stan zdrowia pacjenta, w tym:
wiek pacjenta: młodsi pacjenci mogą być bardziej odporni na agresywne terapie, podczas gdy starsi pacjenci mogą wymagać łagodniejszych metod leczenia;

choroby współistniejące: obecność innych schorzeń, takich jak choroby serca czy cukrzyca, może wpływać na wybór terapii;
stan psychiczny i emocjonalny: pacjent powinien być psychicznie przygotowany na leczenie i jego potencjalne skutki uboczne.

Dostępność terapii

Niektóre nowoczesne terapie mogą nie być dostępne we wszystkich ośrodkach, dlatego ważne jest, aby rozważyć dostępność określonych metod leczenia, takich jak:
- chirurgia: najczęstsza metoda leczenia, polegająca na częściowym lub całkowitym usunięciu tarczycy;
- radiojodoterapia: stosowana po operacji, aby zniszczyć pozostałe komórki rakowe;
- leczenie systemowe: chemioterapia lub terapia celowana, stosowana w przypadku zaawansowanych lub przerzutowych postaci raka;
- radioterapia: może być stosowana w przypadkach, gdy rak nie jest operacyjny lub po operacji, aby zminimalizować ryzyko nawrotu.

Preferencje pacjenta

Akceptacja ryzyka: niektórzy pacjenci mogą preferować bardziej agresywne leczenie, podczas gdy inni mogą wybierać mniej intensywne metody, aby uniknąć skutków ubocznych;

Jakość życia: pacjent powinien być informowany o wpływie leczenia na jakość życia, w tym na możliwość powikłań, takich jak zmiany w głosie, poziom energii i funkcjonowanie tarczycy.

Ważne!

Każdy przypadek jest unikalny, dlatego istotne jest, abyś był/a pod opieką zespołu specjalistów, którzy mogą dostosować leczenie do Twoich indywidualnych potrzeb.

Klasyfikacja TNM raka tarczycy

Klasyfikacja TNM to system oceny zaawansowania nowotworów opracowany przez Międzynarodową Unię Przeciwko Rakowi (UICC) oraz American Joint Committee on Cancer (AJCC). Jest powszechnie stosowany w onkologii do opisu wielkości guza, obecności przerzutów do węzłów chłonnych oraz przerzutów odległych. Pomaga lekarzom w ustaleniu stopnia zaawansowania raka, planowaniu leczenia i przewidywaniu rokowań.

Klasyfikacja TNM:

T (ang. tumor – guz) Zwiń Rozwiń

Ten symbol określa wielkość i rozprzestrzenienie guza pierwotnego.

T1a: guz ma 1 cm lub mniej.
T1b: guz ma od 1 do 2 cm.

T3a – guz ma więcej niż 4 cm i ogranicza się do tarczycy.

T3b – guz z minimalnym zajęciem tkanek miękkich poza tarczycą.

T4a: guz nacieka na blisko położone struktury (np. krtań, tchawica, przełyk).

T4b: guz nacieka na struktury odległe, takie jak tętnice kręgowe lub duże naczynia krwionośne.

N (ang. nodes – węzły chłonne) Zwiń Rozwiń

Ten symbol odnosi się do rozprzestrzenienia się raka do okolicznych węzłów chłonnych.

N1a: przerzuty w węzłach chłonnych położonych centralnie (wokół tchawicy).

N1b: przerzuty w węzłach chłonnych położonych bocznie (wzdłuż szyi) lub w węzłach śródpiersia.

M (ang. metastases – przerzuty odległe) Zwiń Rozwiń

Stopnie zaawansowania (staging) raka tarczycy

Stopień I

Pacjenci poniżej 55. roku życia: dowolne T, dowolne N, M0 (guz ograniczony do tarczycy lub z przerzutami do węzłów chłonnych, bez przerzutów odległych).
Pacjenci powyżej 55. roku życia: T1, N0, M0 (mały guz, brak przerzutów).

Stopień II

Pacjenci poniżej 55. roku życia: dowolne T, dowolne N, M1 (przerzuty odległe).
Pacjenci powyżej 55. roku życia: T2, N0, M0 (guz większy niż 2 cm, brak przerzutów).

Stopień III

T3, N0, M0 (guz większy niż 4 cm lub nacieka pobliskie struktury, brak przerzutów do węzłów chłonnych i odległych).

Stopień IV

Stopień IVA: T4a, N0/N1, M0 (guz nacieka na pobliskie struktury, z przerzutami do węzłów chłonnych lub bez, brak przerzutów odległych).
Stopień IVB: T4b, dowolne N, M0 (guz bardziej rozlegle naciekający na struktury szyi, brak przerzutów odległych).
Stopień IVC: Dowolne T, dowolne N, M1 (obecne przerzuty odległe).

Dokładna klasyfikacja TNM pozwala na ocenę zaawansowania nowotworu, co jest kluczowe w planowaniu leczenia. Wyższe stopnie zaawansowania zwykle wymagają bardziej agresywnego leczenia, takiego jak połączenie chirurgii z radioterapią, radiojodoterapią lub terapią systemową. Wybór optymalnego leczenia zależy również od ogólnego stanu zdrowia pacjenta i jego preferencji.

Pacjenci powinni omówić wyniki badań i klasyfikację TNM ze swoim lekarzem, aby zrozumieć, jakie kroki terapeutyczne będą najbardziej odpowiednie w ich przypadku.

Metody leczenia raka tarczycy:

Zabiegi chirurgiczne Zwiń Rozwiń

Tyreoidektomia: usunięcie całej tarczycy (całkowita tyreoidektomia) lub jej części (częściowa tyreoidektomia). Jest to podstawowa metoda leczenia większości raków tarczycy. Możliwe działania niepożądane: ryzyko uszkodzenia nerwów krtaniowych, prowadzące do chrypki lub problemów z głosem, oraz niedoczynność przytarczyc, skutkująca hipokalcemią (niskim poziomem wapnia we krwi).

Limfadenektomia: usunięcie węzłów chłonnych w okolicy szyi, jeśli istnieje podejrzenie, że rak rozprzestrzenił się do węzłów chłonnych.
Możliwe działania niepożądane: zwiększone ryzyko infekcji, obrzęk szyi, problemy z gojeniem się ran.

Radioterapia Zwiń Rozwiń

Teleradioterapia (RT): zewnętrzne napromienianie miejsca, gdzie znajduje się guz. Jest stosowana głównie w bardziej zaawansowanych przypadkach raka tarczycy lub gdy nie jest możliwe całkowite usunięcie guza chirurgicznie.
Możliwe działania niepożądane: Zaczerwienienie i podrażnienie skóry w miejscu naświetlania, zmęczenie, trudności w przełykaniu, suchość w ustach.
Radiojodoterapia (I-131): leczenie za pomocą radioaktywnego jodu, który gromadzi się w komórkach tarczycy i niszczy je. Jest często stosowane po tyreoidektomii, aby zniszczyć pozostałe komórki tarczycy lub przerzuty.
Możliwe działania niepożądane: tymczasowa suchość w ustach, zmieniony smak, ból szyi lub gardła, zmęczenie.

Leczenie farmakologiczne Zwiń Rozwiń

Leczenie hormonalne (L-tyroksyna): po operacji tarczycy pacjenci muszą przyjmować leki hormonalne, aby zastąpić hormony tarczycy. Terapia ta hamuje też wydzielanie TSH, co zmniejsza ryzyko nawrotu nowotworu u pacjentów wysokiego ryzyka. Możliwe działania niepożądane: Zbyt duża dawka może prowadzić do objawów nadczynności tarczycy, takich jak kołatanie serca, niepokój, utrata wagi.
Leczenie celowane: nowoczesne leki, które działają na specyficzne zmiany molekularne w komórkach raka tarczycy. Są stosowane w bardziej zaawansowanych przypadkach, gdzie standardowe leczenie nie jest skuteczne. Możliwe działania niepożądane: wysypka, biegunka, nadciśnienie, zmęczenie, zaburzenia czynności wątroby.
Chemioterapia: jest rzadko stosowana w leczeniu raka tarczycy, głównie w raku anaplastycznym gdy nie można wykorzystać innych metod leczenia. Możliwe działania niepożądane: nudności, wymioty, utrata włosów, zwiększone ryzyko infekcji, zmęczenie.

Zabiegi ablacyjne Zwiń Rozwiń

Alkoholizacja: prowadzenie alkoholu do guza, aby go zniszczyć. Jest stosowane w przypadku przerzutów do węzłów chłonnych, które nie mogą być usunięte chirurgicznie.
Możliwe działania niepożądane: Ból w miejscu iniekcji, możliwe uszkodzenie pobliskich struktur.

Termoablacja: zniszczenie guza przy użyciu ciepła (radiofrekwencja) lub zimna (krioablacja). Jest to stosowane w wybranych przypadkach, gdzie inne metody są niewskazane. Możliwe działania niepożądane: Ból, blizny, uszkodzenie sąsiednich tkanek.

Twoje leczenie powinno być omawiane z zespołem specjalistów, aby wybrać najbardziej efektywną strategię terapii dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb. Kluczowe dla skuteczności terapii i poprawy rokowań są też regularne monitorowanie stanu zdrowia oraz dostosowanie do niego leczenia.

Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30

Szczegółowe informacje znajdziesz tutaj. W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy. Możesz skorzystać z porad psychologa, interwentki kryzysowej, dietetyczki i koordynatora onkologicznego.

Schematy leczenia oraz rokowania przy raku tarczycy:

Już wiesz, że leczenie raka tarczycy zależy od rodzaju nowotworu, jego zaawansowania, klasyfikacji TNM oraz Twoich cech indywidualnych. Poniżej przedstawiamy schematy leczenia dla różnych typów raka tarczycy, uwzględniając metody chirurgiczne oraz leczenie uzupełniające.

Rak brodawkowaty i pęcherzykowy (raki zróżnicowane) Zwiń Rozwiń

To najczęściej występujące rodzaje raka tarczycy. Są to nowotwory o stosunkowo dobrym rokowaniu.

Wybierz stopień zaawansowania klinicznego:

Leczenie chirurgiczne:

lobektomia: usunięcie jednego płata tarczycy. Stosowane w przypadku małych, zlokalizowanych guzów (T1a).
tyreoidektomia całkowita: usunięcie całej tarczycy, zalecane w przypadku większych guzów (T1b-T2) lub jeśli guz występuje w obu płatach tarczycy.

Leczenie uzupełniające:

radiojodoterapia (I-131): stosowana po tyreoidektomii, aby zniszczyć pozostałe tkanki tarczycy lub przerzuty.
leczenie hormonalne (L-tyroksyna): terapia zastępcza oraz supresyjna (hamująca wydzielanie TSH), aby zmniejszyć ryzyko nawrotu nowotworu.

Leczenie chirurgiczne:

tyreoidektomia całkowita: usunięcie całej tarczycy, często w połączeniu z limfadenektomią, czyli usunięciem węzłów chłonnych w przypadku ich zajęcia.

Leczenie uzupełniające:

radiojodoterapia (I-131).
leczenie hormonalne (L-tyroksyna).

Możliwość zastosowania teleradioterapii: jeśli operacja nie usunęła całkowicie zmiany lub jeśli występują przerzuty do węzłów chłonnych.

Leczenie chirurgiczne:

tyreoidektomia całkowita z limfadenektomią, jeśli to możliwe.

Leczenie uzupełniające:

radiojodoterapia (I-131)
teleradioterapia: stosowana w przypadku nieoperacyjnych przerzutów lub resztek guza.
leczenie celowane: leczenie celowane: sorafenib (Nexavar) i kabozantynib (Cabometyx) mogą być stosowane w przypadkach zaawansowanych, szczególnie w przerzutach opornych na radiojod.

Rak rdzeniasty tarczycy (MTC) Zwiń Rozwiń

Jest nowotworem wywodzącym się z komórek C tarczycy i ma inną patogenezę niż raki zróżnicowane.

Leczenie chirurgiczne:

tyreoidektomia całkowita z limfadenektomią. Usunięcie całej tarczycy jest standardem leczenia, niezależnie od stadium.
limfadenektomia centralna i boczna: w zależności od zajęcia węzłów chłonnych.

Leczenie uzupełniające:

teleradioterapia: stosowana w przypadku przerzutów lub resztek nowotworu, gdy operacja nie była możliwa lub skuteczna.
leczenie celowane: leki takie jak wandetanib (Caprelsa), kabozantynib (Cabometyx) lub selperkatynib (Retsevmo) mogą być stosowane w przypadkach zaawansowanych, zwłaszcza w przerzutach , szczególnie u pacjentów z obecnością mutacji RET.

Rak anaplastyczny tarczycy Zwiń Rozwiń

Jest bardzo agresywnym nowotworem tarczycy.

Leczenie chirurgiczne:

tyreoidektomia całkowita: jeśli jest możliwa do wykonania, często jednak rak anaplastyczny jest nieoperacyjny w chwili diagnozy.

Leczenie uzupełniające:

teleradioterapia: często stosowana w połączeniu z chemioterapią jako leczenie adjuwantowe po zabiegu lub jako leczenie paliatywne.
chemioterapia: doksorubicyna, paklitaksel mogą być stosowane w połączeniu z radioterapią.
leczenie celowane lub immunoterapia: w badaniach klinicznych ocenia się skuteczność nowych terapii.

Leczenie indywidualne.

Pamiętaj!

Powyższy opis jest ogólnym opisem – decyzję w każdym przypadku indywidualnie podejmuje lekarz. Lekarz w ramach umowy z NFZ może zastosować leczenie zgodne z programem lekowym: B.119. i B.108 dla pacjentów z rakiem tarczycy.

Decyzję o odpowiednim leczeniu podejmuje zespół multidyscyplinarny, w skład którego wchodzą onkolog kliniczny, chirurg, endokrynolog, a także radiolog i patolog. Kwalifikacja do leczenia opiera się na:

rodzaju nowotworu: zróżnicowany rak (brodawkowaty, pęcherzykowy), rdzeniasty lub anaplastyczny.
stadium zaawansowania: określenie stadium na podstawie klasyfikacji TNM (guz pierwotny, przerzuty do węzłów chłonnych, przerzuty odległe).
wynikach badań dodatkowych: wyniki badań obrazowych (USG, TK, MRI), poziomy hormonów, kalcytoniny (w przypadku raka rdzeniastego), badania genetyczne.
stanu zdrowia pacjenta: wiek, inne choroby przewlekłe, stan ogólny.

Twoje zdanie na temat Centrum Kryzysowego jest dla nas ważne!

Twoja opinia pomoże nam przy tworzeniu treści na Centrum Kryzysowym i rozwijaniu portalu – wyrazisz ją, wypełniając naszą ankietę (kliknij tutaj). Jeśli jesteś zadowolony/zadowolona z korzystania z naszej strony, prosimy: poleć Centrum Kryzysowe dalej!

Badania kliniczne

Badania kliniczne odgrywają kluczową rolę w rozwoju nowych metod leczenia raka tarczycy oraz poprawie istniejących terapii. Dla pacjentów z rakiem tarczycy udział w badaniach klinicznych może stanowić szansę na dostęp do nowatorskich terapii, które nie są jeszcze dostępne w standardowej praktyce klinicznej. Więcej o badaniach klinicznych przeczytasz tutaj.

Gdzie szukać informacji o badaniach klinicznych?

W tej chwili nie ma jednego miejsca zbierającego tego typu informacje. Można ich szukać na stronach internetowych poszczególnych ośrodków lub w renomowanych bazach danych, takich jak ClinicalTrials.gov, gdzie znajdują się informacje na temat badań prowadzonych na całym świecie.

W zakładkach “badania kliniczne” dużych ośrodków onkologicznych można znaleźć informacje, jakie badania są aktualnie realizowane w danej instytucji. Należy pytać o takie informacje także bezpośrednio w swoim ośrodku leczącym. Informacje na temat badań klinicznych możesz znaleźć również na stronach:

https://pacjentwbadaniach.abm.gov.pl/

https://www.clinicaltrialsregister.eu/

https://clinicaltrials.gov/

https://abm.gov.pl/ (badania kliniczne finansowane przez Agencję Badań Medycznych)

Dodatkowe materiały na temat raka tarczycy znajdziesz tu:

„Motyle pod ochroną. Poradnik dla osób z rakiem tarczycy” pod red. prof. Marka Dedecjusa

„Rak tarczycy” – broszura Fundacji Projan

„Motyle pod ochroną. Co to znaczy rak tarczycy” – historie pacjentek z rakiem tarczycy

„Rak rdzeniasty tarczycy – historia pacjentki”

„Rak nie zawsze oznacza najgorsze” – podcast z pacjentem z rakiem tarczycy (cykl podcastów „Życie z plusem” stowarzyszenia PARS)

„Plaster na raka. Rak to trudna, ale cenna lekcja” – historia pacjentki z rakiem tarczycy (kampania „Plaster na raka” stowarzyszenia PARS)

„O życiu z rakiem i po raku: Praktyczny poradnik dla każdego” pod red. prof. Krystyny de Walden-Gałuszko

Wznowa

Ścieżka pacjenta

Wsparcie pscyhologiczne

Dowiedz się więcej

Wsparcie socjalne

Dowiedz się więcej

Dodatkowe materiały