Znajdziesz tu ścieżkę pacjenta, która zawiera informacje na temat diagnostyki i leczenia.

Treści, które znajdują się na stronie zostały opracowane zgodnie z najnowszymi obowiązującymi standardami medycznymi. Pamiętaj jednak, że każdy przypadek jest inny, dlatego o wszystko dopytuj swojego lekarza. Trzymamy za Ciebie kciuki!

wprowadzenie

Ostatnia aktualizacja: 5 sierpnia 2024

Jakie objawy może dać szyjki macicy?

Rak szyjki macicy to nowotwór, który rozwija się przede wszystkim u kobiet po 20. roku życia (przypadki występowania u kobiet młodszych zdarzają się sporadycznie). W 2021 roku ok. 2,2 tys. kobiet dowiedziało się, że ma tę chorobę. W populacji młodych osób (w wieku 20-44 lat) odpowiadał za 5 proc. zachorowań i był trzecim najczęściej stwierdzanym nowotworem w tej grupie (po raku piersi i czerniaku skóry). Jest jedną z chorób, których można uniknąć dzięki szczepioniom (więcej o tym poniżej w sekcji profilaktyka).

Rak szyjki macicy wywodzi się najczęściej (ok. 90%) z nabłonka tak zwanej strefy przejściowej szyjki macicy. Kanał szyjki macicy jest wyścielony nabłonkiem gruczołowym, który przechodząc przez ujście zewnętrzne kanału zaczyna zmieniać się w nabłonek płaski. Z tego powodu najczęstszym typem histologicznym raka szyjki macicy jest rak płaskonabłonkowy (ok. 80 proc.) i znacznie rzadziej rak gruczołowy (ok. 10 proc.), chociaż częstość jego występowania w ostatnich 20 latach rośnie. Do innych rzadkich postaci raka szyjki macicy należą rak drobnokomórkowy, chłoniak i mięsak szyjki macicy.

Ścieżkę pacjenta przygotowała

Specjalistka onkologii klinicznej, psychoonkolog. Pracuje w Szpitalu Specjalistycznym im. L. Rydygiera w Krakowie.

dr n. med. Monika Źrebiec-Figura onkolog kliniczny i psychoonkolog

Objawy, które powinny niepokoić

W przypadku zmian jawnych klinicznie wraz z postępem choroby pojawiają się niespecyficzne objawy jak:

  • krwawienia kontaktowe (np. po stosunku, badaniu ginekologicznym)
  • krwiste lub wodniste upławy
  • upławy o przykrym zapachu i brudnoszarym kolorze

Dalszy postęp choroby może powodować:

  • dolegliwości bólowe podbrzusza lub okolicy krzyżowo-lędźwiowej
  • obrzęki kończyn dolnych
  • bolesne parcie na mocz i stolec
  • krew w moczu i/lub stolcu
  • wodonercze najczęściej stwierdzane w USG jamy brzusznej (zastój moczu i poszerzenie miedniczek nerkowych) i mocznicy (konsekwencja zaawansowanej niewydolności nerek)

W bardzo zaawansowanych przypadkach (których na szczęście obserwuje się coraz mniej) może dochodzić do:

  • obfitych krwawień z martwiczych zmian nowotworowych
  • powstawania przetok (połączeń) między pochwą a odbytnicą lub pęcherzem moczowym (konsekwencja nacieków raka szyjki macicy na okoliczne narządy, bardzo nieprzyjemny objaw dla pacjentki i trudny do leczenia dla lekarza)

Jeśli zaistnieje u Ciebie podejrzenie zmian dających objawy kliniczne, lekarz podczas wizyty pobierze wycinek na badanie histopatologiczne bez wykonywania cytologii.

Pamiętaj!

Regularnie uczęszczaj na kontrolę do swojego ginekologa i wykonuj badanie cytologiczne najlepiej raz w roku.

Koniecznie odwiedź specjalistę, jeśli niepokoi Cię jakiś objaw związany z układem płciowym. Także w sytuacji, kiedy masz objawy pozornie niewiążące się z układem rozrodczym (np. ból kręgosłupa lędźwiowego, obrzęki kończyn dolnych), a podstawowe badania u lekarza pierwszego kontaktu nie wykazują odchyleń, czym prędzej umów się na wizytę u ginekologa!

Dzięki badaniom cytologicznym w ramach aktywnych programów skriningu lub w trakcie wizyt u ginekologów rozpoznaje się zmiany przednowotworowe lub wczesne (tzw. przedkliniczne) raki szyjki macicy niedające objawów klinicznych. Po stwierdzeniu nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego konieczne jest wykonanie badania kolposkopowego z pobraniem wycinków. Polega ono na dokładnym obejrzeniu szyjki macicy pod powiększeniem za pomocną kolposkopu czyli specjalnego mikroskopu, który pozwala zobaczyć zmiany niewidoczne gołym okiem.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania

Czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy dzielą się na główne i prawdopodobne. Do tych pierwszych należą:

  • zakażenie HPV 16 i 18 oraz innymi podtypami onkogennymi
  • wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego
  • duża liczba partnerów seksualnych
  • partnerzy podwyższonego ryzyka (niemonogamiczni, z infekcją HPV)
  • stwierdzana wcześniej patologia w badaniu cytologicznym
  • zakażenie HIV
  • immunosupresja
  • stan po przeszczepie narządowym

Czynniki prawdopodobne to:

  • wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych
  • stany zapalne pochwy
  • niektóre choroby przenoszone drogą płciową inne niż HPV (chlamydioza, rzęsistkowica, zakażenie wirusem opryszczki)
  • palenie papierosów

Przewlekłe zakażenie HPV jest czynnikiem niezbędnym do rozwoju raka szyjki macicy, chociaż samo zakażenie nie jest czynnikiem wystarczającym do jego powstania. W komórkach szyjki macicy pod wpływem zakażenia HPV dochodzi do zapoczątkowania procesu zmian nowotworowych, ale do dalszych ich przekształceń potrzeba dodatkowych czynników ryzyka oraz kofaktorów (przyspieszaczy) jak np. wymienione wcześniej palenie papierosów, które przyspiesza proces zmiany komórki zdrowej w nowotworową.

Ważne!

Nie każda kobieta, u której stwierdzono infekcję HPV zachoruje na raka szyjki macicy. Największe ryzyko jest wtedy, gdy zakażenie staje się przetrwałe (w większości przypadków organizm sam niweluje wirusa).

Jak zapobiec rakowi szyjki macicy?

Bardzo ważna jest tu profilaktyka zarówno pierwotna jak i wtórna. Poniżej opisujemy, jakie działania możesz podjąć i jakie badania profilaktyczne wykonać.

Profilaktyka pierwotna Zwiń Rozwiń

To m.in. szczepienia ochronne oraz edukacja zdrowotna.

Dzięki poznaniu roli wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) w rozwoju raka szyjki macicy możliwe stało się zastosowanie szczepienia za pomocą jednego z trzech obecnie dostępnych preparatów (Silgard®, Gardsil-9®, Cervarix®). Aktualne zalecenia rekomendują szczepienia nastoletnich dziewcząt i chłopców. Szczepienie można także wykonać w późniejszym wieku, jednak optymalnie przed rozpoczęciem współżycia, ponieważ skuteczność takiego postępowania jest największa. Część osób aktywnych seksualnie może być już zakażona HPV, co wpływa na obniżenie skuteczności klinicznej szczepienia, ale jednocześnie może ono zabezpieczyć przed zakażeniem kolejnymi podtypami wirusa.

Szczepienie przeciw HPV należy zalecać także kobietom diagnozowanym i leczonym z powodu stanów przednowotworowych szyjki macicy, ponieważ może to obniżyć ryzyko nawrotu zmian.

Profilaktykę wtórną Zwiń Rozwiń

Obejmuje następujące badania przesiewowe:

  • badanie cytologicznie – polegające na pobraniu komórek nabłonka szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki, z których następnie wykonywany jest rozmaz na szkiełku i oglądany pod mikroskopem przez histopatologa pod kątem występowania zaburzeń w wyglądzie komórek.
    W Polsce działa program profilaktyczny NFZ skierowany do kobiet w wieku 25 do 64 lat, w ramach którego można wykonać bezpłatnie badanie cytologiczne co 3 lata. Jednak z uwagi na możliwość pobrania komórek nabłonka szyjki macicy spoza chorego miejsca najlepiej wykonywać to badanie raz do roku. Jeśli mimo ujemnego wyniku badania cytologicznego masz objawy, które Cię niepokoją, nie zwlekaj i udaj się do lekarza.
  • oznaczanie DNA wirusów HPV – w niektórych krajach to badanie molekularne wypiera badanie cytologiczne jako metoda profilaktyki. Wykonuje się je z wymazu z szyjki macicy. W przypadku dodatniego wyniku kolejnym etapem diagnostyki jest cytologia i badanie kolposkopowe.

Poradnik Co to jest HPV

Przygotowałyśmy dla Was poradnik o tym, jak zapobiec rakowi szyjki macicy. Mamy nadzieję, że dzięki tej wiedzy staniemy się bardziej wyczuleni na własne zdrowie.

1.41MB

Infolinia 22 105 55 30

(pon. - pt, 17.00 - 19.00)