Znajdziesz tu ścieżkę pacjenta, która zawiera informacje na temat diagnostyki i leczenia.
Treści, które znajdują się na stronie zostały opracowane zgodnie z najnowszymi obowiązującymi standardami medycznymi. Pamiętaj jednak, że każdy przypadek jest inny, dlatego o wszystko dopytuj swojego lekarza. Trzymamy za Ciebie kciuki!
Ostatnia aktualizacja: 5 sierpnia 2024
Jakie objawy może dać szyjki macicy?
Rak szyjki macicy to nowotwór, który rozwija się przede wszystkim u kobiet po 20. roku życia (przypadki występowania u kobiet młodszych zdarzają się sporadycznie). W 2021 roku ok. 2,2 tys. kobiet dowiedziało się, że ma tę chorobę. W populacji młodych osób (w wieku 20-44 lat) odpowiadał za 5 proc. zachorowań i był trzecim najczęściej stwierdzanym nowotworem w tej grupie (po raku piersi i czerniaku skóry). Jest jedną z chorób, których można uniknąć dzięki szczepioniom (więcej o tym poniżej w sekcji profilaktyka).
Rak szyjki macicy wywodzi się najczęściej (ok. 90%) z nabłonka tak zwanej strefy przejściowej szyjki macicy. Kanał szyjki macicy jest wyścielony nabłonkiem gruczołowym, który przechodząc przez ujście zewnętrzne kanału zaczyna zmieniać się w nabłonek płaski. Z tego powodu najczęstszym typem histologicznym raka szyjki macicy jest rak płaskonabłonkowy (ok. 80 proc.) i znacznie rzadziej rak gruczołowy (ok. 10 proc.), chociaż częstość jego występowania w ostatnich 20 latach rośnie. Do innych rzadkich postaci raka szyjki macicy należą rak drobnokomórkowy, chłoniak i mięsak szyjki macicy.
Objawy, które powinny niepokoić
W przypadku zmian jawnych klinicznie wraz z postępem choroby pojawiają się niespecyficzne objawy jak:
- krwawienia kontaktowe (np. po stosunku, badaniu ginekologicznym)
- krwiste lub wodniste upławy
- upławy o przykrym zapachu i brudnoszarym kolorze
Dalszy postęp choroby może powodować:
- dolegliwości bólowe podbrzusza lub okolicy krzyżowo-lędźwiowej
- obrzęki kończyn dolnych
- bolesne parcie na mocz i stolec
- krew w moczu i/lub stolcu
- wodonercze najczęściej stwierdzane w USG jamy brzusznej (zastój moczu i poszerzenie miedniczek nerkowych) i mocznicy (konsekwencja zaawansowanej niewydolności nerek)
W bardzo zaawansowanych przypadkach (których na szczęście obserwuje się coraz mniej) może dochodzić do:
- obfitych krwawień z martwiczych zmian nowotworowych
- powstawania przetok (połączeń) między pochwą a odbytnicą lub pęcherzem moczowym (konsekwencja nacieków raka szyjki macicy na okoliczne narządy, bardzo nieprzyjemny objaw dla pacjentki i trudny do leczenia dla lekarza)
Jeśli zaistnieje u Ciebie podejrzenie zmian dających objawy kliniczne, lekarz podczas wizyty pobierze wycinek na badanie histopatologiczne bez wykonywania cytologii.
Regularnie uczęszczaj na kontrolę do swojego ginekologa i wykonuj badanie cytologiczne najlepiej raz w roku.
Koniecznie odwiedź specjalistę, jeśli niepokoi Cię jakiś objaw związany z układem płciowym. Także w sytuacji, kiedy masz objawy pozornie niewiążące się z układem rozrodczym (np. ból kręgosłupa lędźwiowego, obrzęki kończyn dolnych), a podstawowe badania u lekarza pierwszego kontaktu nie wykazują odchyleń, czym prędzej umów się na wizytę u ginekologa!
Dzięki badaniom cytologicznym w ramach aktywnych programów skriningu lub w trakcie wizyt u ginekologów rozpoznaje się zmiany przednowotworowe lub wczesne (tzw. przedkliniczne) raki szyjki macicy niedające objawów klinicznych. Po stwierdzeniu nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego konieczne jest wykonanie badania kolposkopowego z pobraniem wycinków. Polega ono na dokładnym obejrzeniu szyjki macicy pod powiększeniem za pomocną kolposkopu czyli specjalnego mikroskopu, który pozwala zobaczyć zmiany niewidoczne gołym okiem.
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania
Czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy dzielą się na główne i prawdopodobne. Do tych pierwszych należą:
- zakażenie HPV 16 i 18 oraz innymi podtypami onkogennymi
- wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego
- duża liczba partnerów seksualnych
- partnerzy podwyższonego ryzyka (niemonogamiczni, z infekcją HPV)
- stwierdzana wcześniej patologia w badaniu cytologicznym
- zakażenie HIV
- immunosupresja
- stan po przeszczepie narządowym
Czynniki prawdopodobne to:
- wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych
- stany zapalne pochwy
- niektóre choroby przenoszone drogą płciową inne niż HPV (chlamydioza, rzęsistkowica, zakażenie wirusem opryszczki)
- palenie papierosów
Przewlekłe zakażenie HPV jest czynnikiem niezbędnym do rozwoju raka szyjki macicy, chociaż samo zakażenie nie jest czynnikiem wystarczającym do jego powstania. W komórkach szyjki macicy pod wpływem zakażenia HPV dochodzi do zapoczątkowania procesu zmian nowotworowych, ale do dalszych ich przekształceń potrzeba dodatkowych czynników ryzyka oraz kofaktorów (przyspieszaczy) jak np. wymienione wcześniej palenie papierosów, które przyspiesza proces zmiany komórki zdrowej w nowotworową.
Nie każda kobieta, u której stwierdzono infekcję HPV zachoruje na raka szyjki macicy. Największe ryzyko jest wtedy, gdy zakażenie staje się przetrwałe (w większości przypadków organizm sam niweluje wirusa).
Jak zapobiec rakowi szyjki macicy?
Bardzo ważna jest tu profilaktyka zarówno pierwotna jak i wtórna. Poniżej opisujemy, jakie działania możesz podjąć i jakie badania profilaktyczne wykonać.