Jak wygląda wznowa raka prostaty?

Nawrót lub wznowa raka prostaty to sytuacja, w której dochodzi do uaktywnienia się nowotworu po zastosowaniu leczenia radykalnego.
Aby wykryć ewentualny nawrót, każdy pacjent powinien być poddawany obserwacji, tzn. okresowej ocenie stężeń PSA, badaniu lekarskiemu, a w razie potrzeby badaniom obrazowym. Obserwacja po radykalnym leczeniu raka prostaty zazwyczaj prowadzona jest przez urologa (po radykalnej prostatektomii) lub radioterapeutę (po radykalnej radioterapii). Po leczeniu radykalnym stężenie PSA powinno się obniżyć. Jeśli po operacji najniższe stężenie PSA (osiągane zwykle ok. 4-8 tygodni po zabiegu) wynosi 0,1 i więcej, oznacza to niepowodzenie leczenia. Po radykalnej radioterapii stężenie PSA obniża się wolniej, proces ten może trwać nawet ponad rok.

Zdarza się, że wznowa nie ma charakteru miejscowego, ale dochodzi do powstania przerzutów odległych. Wówczas należy wykonać badania obrazowe i leczyć chorobę przerzutową. Jeśli pacjent regularnie poddaje się badaniom kontrolnym, taka sytuacja zdarza się rzadko. Zazwyczaj jeśli obserwacja jest prowadzona w prawidłowy sposób, ewentualna wznowa ma charakter miejscowy lub pod postacią przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych.

Ryzyko wznowy jest najwyższe w początkowym okresie po leczeniu radykalnym i zmniejsza się w czasie, ale wznowa możliwa jest nawet wiele lat po leczeniu pierwotnym.

Rodzaje nawrotów raka prostaty

Wznowa miejscowa Zwiń Rozwiń

W przypadku raka prostaty leczonego operacyjnie oznacza pojawienie się tkanki nowotworowej w loży po usuniętej prostacie. Prawie zawsze towarzyszy temu wzrost stężenia PSA. Wzrost stężenia PSA z nieoznaczalnego do 0,2 i wyższych nazywany jest wznową biochemiczną i sugeruje nawrót. Jest to typowe wskazanie do pogłębienia diagnostyki, najlepiej za pomocą PET/TK-PSMA. Wznowa miejscowa wciąż jest możliwa do wyleczenia zazwyczaj za pomocą radioterapii.

Wznowa po radykalnej radioterapii Zwiń Rozwiń

Po radykalnej radioterapii wznowę diagnozuje się w inny sposób. W tym przypadku stężenie PSA obniża się znacznie wolniej, czasem nawet dopiero po roku osiąga wartość najniższą wobec wartości wyjściowych (nadir). Badania obrazowe wykonuje się dopiero po wzroście stężenia PSA do wynoszącego 2+ nadir. Pacjenci radioterapii poddawani są hormonoterapii przez okres zależny od grupy ryzyka. Wzrost stężenia PSA w trakcie hormonoterapii oznacza rozwój oporności na kastrację (CRPC). Na tym etapie należy wykonać badania obrazowe, aby sprawdzić czy doszło do powstania przerzutów.

Wznowa odległa (przerzuty) Zwiń Rozwiń

Nawrót, który pojawia się w odległych narządach, takich jak kości, rzadziej płuca czy wątroba. Przerzutowy rak prostaty oporny na kastrację (mCRPC) może być leczony z użyciem różnych substancji – nowych leków hormonalnych, chemioterapią, radioligandami, bądź lekami ukierunkowanymi molekularnie.

Nieprzerzutowy rak prostaty oporny na kastrację (nmCRPC) Zwiń Rozwiń

Postępowanie w tym przypadku zależy od dynamiki wzrostu stężenia PSA. Onkolog oblicza czas podwojenia PSA (PSA-DT). Jeśli wynosi on mniej niż 10 miesięcy, możesz zostać zakwalifikowany do leczenia nowoczesnymi lekami hormonalnymi, które wydłużają czas do powstania przerzutów.

Pamiętaj!

Większość nawrotów pojawia się niedługo po leczeniu, ale pacjenci powinni pozostać pod stałą opieką lekarza, ponieważ wznowa może także wystąpić po wielu latach od zakończenia terapii.

ŚCIEŻKĘ PACJENTA współtworzyła

Specjalista koordynujący Oddział Endokrynologii w Klinice Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej Narodowego Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB w Warszawie.

dr n. med. Joanna Januszkiewicz-Caulier endokrynolog

W rozpoznaniu wznowy raka prostaty kluczowe są:

Regularne badania kontrolne:

Obejmują okresową ocenę stężeń PSA, badanie lekarskie. Obserwacja po radykalnym leczeniu raka prostaty zazwyczaj prowadzona jest przez urologa (po radykalnej prostatektomii) lub radioterapeutę (po radykalnej radioterapii).

Badania obrazowe:

To przede wszystkim PET/TK-PSMA, badanie z zakresu medycyny nuklearnej. Pozwala wykryć nawet bardzo małe przerzuty raka, przykładowo w węzłach chłonnych, które nie są powiększone. Ponieważ na terenie Polski jest mało ośrodków wykonujących to badanie, czas oczekiwania na nie jest dłuższy niż na badania konwencjonalne. Dlatego lekarz może zlecić inne badania obrazowe: tomografię komputerową (TK), scyntygrafię kości czy MR całego ciała.

Pamiętaj!

Rozmawiaj z lekarzem prowadzącym i opieraj się na informacjach od niego uzyskanych. KAŻDY PRZYPADEK JEST INDYWIDUALNY I WYMAGA INNEGO LECZENIA. Nie porównuj się z innymi i nie szukaj informacji na forach internetowych. W przypadku wyczerpania możliwości terapeutycznych dopytaj swojego lekarza o możliwość leczenia w ramach badania klinicznego.

Opieka paliatywna

Ścieżka pacjenta

Wsparcie psychologiczne

Dowiedz się więcej

Wsparcie socjalne

Dowiedz się więcej

Dodatkowe materiały