Znajdziesz tu ścieżkę pacjenta, która zawiera informacje na temat diagnostyki i leczenia.
Treści, które znajdują się na stronie zostały opracowane zgodnie z najnowszymi obowiązującymi standardami medycznymi. Pamiętaj, jednak że każdy przypadek jest inny, dlatego o wszystko dopytuj swojego lekarza. Trzymamy za Ciebie kciuki!
Ostatnia aktualizacja: 12 listopada 2024
Czym jest rak prostaty?
Rak prostaty (inaczej: rak stercza, rak gruczołu krokowego) to najczęściej występujący u mężczyzn nowotwór złośliwy. Według Krajowego Rejestru Nowotworów w 2022 roku odnotowano 20 961 zachorowań i 5 625 zgonów z powodu tej choroby.
W Polsce zachorowania na raka prostaty podwoiły się w ciągu ostatnich 10 lat.
Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem mężczyzny. Zdecydowaną większość przypadków stanowi rak gruczołowy stercza, jednak bardzo rzadko zdarzają się inne typy jak rak neuroendokrynny czy drobnokomórkowy, co wpływa na przebieg choroby i dobór optymalnego leczenia.
W przypadku rozpoznania raka we wczesnym stadium masz 98,8% szans na osiągnięcie dobrego wyniku terapeutycznego! Dlatego tak ważna jest czujność i profilaktyczne wizyty u lekarza.
Objawy raka prostaty
Symptomy raka gruczołu krokowego zależą od zaawansowania choroby. Niewielki nowotwór ograniczony do narządu, który nie powoduje jego powiększenia, może nie dawać żadnych objawów i jedynym sygnałem choroby jest wzrost stężenia PSA (o tym więcej na kolejnej stronie)
Te objawy powinny Cię niepokoić:
- Potrzeba częstego oddawania moczu przy jednoczesnym słabym strumieniu.
- Nykturia, czyli budzenie się w nocy w celu oddania moczu.
- Krwiomocz, a także całkowite zatrzymanie moczu: mogą być objawem miejscowego zaawansowania raka. Bardzo duże guzy mogą naciekać struktury położone w okolicy – pęcherz moczowy wraz z ujściami moczowodów – powodując niewydolność nerek. Bardzo duże guzy mogą naciekać odbytnicę powodując upośledzenie jej funkcji.
- Bóle kostne: są typowym objawem choroby przerzutowej, co jest związane z powszechnością przerzutów raka prostaty w tej lokalizacji. Mężczyźni często rozpoczynają diagnostykę z powodu bólu kręgosłupa.
- Złamanie patologiczne, tzn. złamanie kości z przerzutem raka prostaty rzadziej jest pierwszym objawem choroby. Jednak bywa, że kość jest w tym miejscu słabsza, a więc bardziej narażona na uszkodzenie poprzez nawet nieduże siły.
- Niedowład kończyn dolnych lub dolnych i górnych (w zależności od wysokości uszkodzenia), a także zaburzenia oddawania moczu i stolca. Duża zmiana przerzutowa w lokalizacji kręgosłupa może doprowadzić do zespołu kompresji rdzenia kręgowego. Jest to stan nagły w onkologii i polega na ucisku rdzenia kręgowego przez masy nowotworowe, co skutkuje uszkodzeniem dróg nerwowych na tej wysokości.
W przypadku wymienionych objawów należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala. Zazwyczaj po 48 godzinach od wystąpienia objawów włókna nerwowe zostają uszkodzone w sposób nieodwracalny. Leczenie polega na operacyjnym odbarczeniu rdzenia, ew. próbie radioterapii przerzutu.
Jeśli zauważysz którykolwiek z powyższych objawów, szczególnie jeśli utrzymują się one przez dłuższy czas, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Pamiętaj, wczesna diagnostyka zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
Z jakim lekarzem się skonsultować?
- Lekarz rodzinny: pierwszym krokiem może być wizyta u lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wstępne badanie i, jeśli uzna za konieczne, skieruje Cię do specjalisty.
- Urolog: to lekarz specjalizujący się w diagnostyce, leczeniu i profilaktyce chorób z zakresu układu moczowego oraz płciowego. Wykona pierwsze, podstawowe badanie per rectum (czyli badanie fizykalne przez odbyt).
- Onkolog: jeśli badania potwierdzą obecność nowotworu, zostaniesz skierowany do onkologa, który zaplanuje dalsze leczenie.
Wymienione objawy, takie jak potrzeba częstego oddawania moczu, słaby strumień moczu czy nykturia, występują także w bardzo powszechnej chorobie, jaką jest łagodny przerost prostaty. Niemniej z takimi objawami należy zgłosić się do lekarza.
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka prostaty?
Wiek:
Nowotwór ten w 99 proc przypadków występuje u mężczyzn po 50 roku życia. Szczyt zachorowania przypada na przedział wiekowy 65-70. Mężczyźni powyżej 80 roku życia obarczeni są ponad 60-proc. ryzykiem zachorowania na ten nowotwór. W większości przypadków u osób w starszym wieku choroba nie daje objawów.
Nadwaga i otyłość:
Wyniki badania przeprowadzonego w Szwecji (Obesity and Disease Development Sweden) wykazały, że osoby, które przybierały na wadze co najmniej 1/2 kg rocznie w wieku od 17 do 60 lat, miały o 10 proc. większe ryzyko zachorowania na agresywnego raka prostaty oraz o 29 proc. większe ryzyko śmierci z tej przyczyny.
Podobne ryzyko wiąże się z szybszym przybieraniem na wadze.
Nikotynizm
Rakotwórcze substancje zawarte w dymie tytoniowym działają na cały organizm człowieka. Istnieją badania, które wskazują na szkodliwy wpływ palenia papierosów, zarówno na wystąpienie raka, jak i jego przebieg.
Nadmierne spożycie alkoholu
U mężczyzn, którzy wypijali dwa drinki niskoprocentowego alkoholu dziennie, ryzyko rozwoju raka prostaty wzrastało nawet o 23 proc. w porównaniu z tymi osobami, które nie piły. Ryzyko to zwiększało się wraz z ilością i częstotliwością wypitego alkoholu – wykazały badania przeprowadzone przez specjalistów z Centrum Uzależnień na Uniwersytecie Wiktorii oraz z Australijskiego Narodowego Instytutu Badań Leków na Uniwersytecie Curtin.
Hiperinsulinizm:
To stan charakteryzujący się podwyższonym poziomem insuliny we krwi i jest następstwem insulinooporności. Trzustka jest stymulowana do nadmiernego wydzielania insuliny, a tkanki są oporne na jej działanie.
- Hiperinsulinemia obserwowana jest w stanach przedcukrzycowych, które poprzedzają cukrzycę typu 2.
.
Czynniki genetyczne:
Mężczyźni, u których najbliższych krewnych wykryto raka gruczołu krokowego, mają zwiększone ryzyko zachorowania na ten nowotwór.
Odkryto wiele genów, których mutacje wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka prostaty. Najczęstszym zaburzeniem jest inaktywacja BRCA2 – zaburzenie związane nie tylko ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka prostaty, ale taka piersi, trzustki, jajnika, czy czerniaka Z tego powodu mężczyźni w których najbliższej rodzinie występowały zachorowania na raka piersi i/lub jajnika związane z nieprawidłowościami w obrębie genu BRCA 1/2 powinni być objęci poradnictwem genetycznym. W przypadku potwierdzenia dziedzicznej mutacji pacjenci powinni regularnie poddawać się kontroli urologicznej.
Nie każdy jest w takim samym stopniu narażony na rozwój raka gruczołu krokowego. Osobami o zwiększonym ryzyku zachorowania na tę chorobę są osoby pochodzenia afrykańskiego i nosiciele mutacji w niektórych genach. Mężczyźni bez udokumentowanego zaburzenia genetycznego, ale z wywiadem rodzinnym raka stercza również stanowią grupę podwyższonego ryzyka.
W celu wczesnego wykrycia nowotworu zaleca się oznaczanie stężenia PSA:
- u mężczyzn od 50. roku życia
- u mężczyzn z wywiadem rodzinnym zachorowania na raka prostaty od 45. roku życia
- u mężczyzn pochodzenia afrykańskiego od 45. roku życia
- u mężczyzn z potwierdzoną mutacją BRCA od 40. roku życia
Jeśli jesteś w grupie ryzyka:
Regularnie monitoruj swój stan zdrowia przez konsultacje z lekarzem oraz badania profilaktyczne, które mogą pomóc w wczesnym wykryciu raka gruczołu krokowego i zwiększeniu szans na skuteczne leczenie.
Profilaktyka raka prostaty
Na część czynników ryzyka, takich jak pochodzenie, wiek, czy obciążenie genetyczne nie mamy wpływu. Można się jednak skupić się na czynnikach modyfikowalnych, tzn. związanych ze stylem życia. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego zaleca się:
- aktywność fizyczną
- dbanie o utrzymanie prawidłowej masy ciała
- zaprzestanie palenia tytoniu
- ograniczenie spożycia alkoholu.
Nie istnieją metody profilaktyki czynnej raka prostaty, więc postępowanie zapobiegawcze powinno skupić się czynnościach opisanych powyżej.