wprowadzenie

Ostatnia aktualizacja: 12 listopada 2024

Diagnoza raka prostaty

Zauważyłeś niepokojące objawy, takie jak mogące sygnalizować problemy z prostatą? Nie zwlekaj, podejmij odpowiednie kroki w celu diagnozy. Podpowiemy Ci, do kogo się udać i co robić.

Diagnoza nowotworu złośliwego zwykle jest dla pacjenta bardzo stresująca. Wiele osób uważa, że rak jest wyrokiem śmierci. Nowotwory złośliwe stały się obecnie bardzo częstymi schorzeniami i dzięki coraz skuteczniejszym lekom przebieg choroby często przypomina chorobę przewlekłą, z którą pacjent może żyć lata. Tak samo jest w przypadku raka prostaty. Wielu pacjentów można wyleczyć, stosując jedną z metod leczenia radykalnego, ale warunkiem jest odpowiednio wczesne rozpoczęcie dobrze dobranej terapii.

Ścieżkę pacjenta przygotował

Specjalista koordynujący Oddział Endokrynologii w Klinice Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej Narodowego Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB w Warszawie.

Autoryzowane przez Radę Naukową

Krok 1: Skontaktuj się z lekarzem rodzinnym

Pierwszym krokiem jest umówienie się na wizytę u lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wstępny wywiad i skieruje Cię do specjalisty – urologa. Urolog to lekarz specjalista, zajmujący się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką chorób z zakresu układu moczowego oraz płciowego.

Krok 2: Wykonaj badania wstępne

Urolog, po przeprowadzeniu wywiadu i badania fizykalnego, zleci odpowiednie badania. Najpierw podstawowe, a jeśli zajdzie konieczność – także rozszerzone.

Poniżej znajdziesz badania, które może zlecić lekarz pod kątem diagnozy raka prostaty

Pamiętaj, że badania dobierane są do indywidualnych potrzeb i sytuacji pacjenta. Nie wszystkie z nich muszą zostać wykonane w każdym przypadku.

Badanie podstawowe:

Oznaczenie stężenia PSA Zwiń Rozwiń

PSA to białko narządowo specyficzne, uwalniane jedynie przez gruczoł krokowy. Jego stężenie wzrasta nie tylko w przypadku raka, ale także innych chorób prostaty – łagodnego przerostu, zapalenia prostaty, po cewnikowaniu pęcherza moczowego. W większości laboratorium górna granica zakresu normy wynosi 4 ng/ml. Jednak należy pamiętać, że  prawidłowe stężenie zmienia się wraz z wiekiem i stężenie PSA 3-4 ng/ml u mężczyzn w młodym wieku nie jest wynikiem prawidłowym.

Badanie per rectum Zwiń Rozwiń

To badanie prostaty przez odbytnicę. Doświadczony lekarz wyczuje nieprawidłową spoistość i ewentualne guzki. W razie wątpliwości pacjent zostanie skierowany na badania obrazowe (opisane poniżej). 

TRUS Zwiń Rozwiń

To ultrasonograficzne badanie transrektalne (przezodbytnicze). Jest ono znacznie bardziej dokładne niż tradycyjne USG przez powłoki brzuszne, jednak również ma swoje ograniczenia. Wynikają one z dużej subiektywności badania, bardzo dużo zależy od doświadczenia badającego lekarza i interpretacji uzyskanych obrazów, a także w pewnej mierze od rodzaju aparatu.

(mpMR) prostaty Zwiń Rozwiń

Badanie multiparametrycznego rezonansu magnetycznego (mpMR) jest lepszym i obecnie preferowanym badaniem. Ryzyko złośliwości uwidocznionych zmian ogniskowych oceniane jest w skali PI-RADS. W oparciu o uzyskany wynik  pacjent może być skierowany na biopsję prostaty lub otrzymać zalecenie powtórzenia badania za określony czas. W badaniu mpMR ocenia się gruczoł krokowy. W razie podejrzanego ogniska można stwierdzić, jak duży jest naciek nowotworowy, co pomaga w doborze najlepszej formy terapii. Rezonans pozwala też na ocenę węzłów chłonnych zlokalizowanych w miednicy, które zazwyczaj są pierwszą lokalizacją zmian  przerzutowych.

Jeśli wyniki badań podstawowych wykazały nieprawidłowości, lekarz może zlecić badania rozszerzone, Badania te są zalecane również w przypadku gdy istnieje podejrzenie bardziej zaawansowanego raka tarczycy lub zachodzi konieczność szczegółowego określenia zakresu i typu nowotworu. To jest kluczowe dla wyboru odpowiedniej metody leczenia.

Badania rozszerzone:

Biopsja Zwiń Rozwiń

To zabieg polegający na pobraniu wycinków z obu płatów gruczołu krokowego w celu jak najdokładniejszego określenia zaawansowania i złośliwości nowotworu. Biopsję wykonuje się przez krocze (sposób preferowany) lub odbytnicę w trybie jednodniowym (tzn. że nie ma konieczności pozostania w szpitalu na noc) w osłonie antybiotykowej. Po biopsji dość częste jest niewielkie krwawienie, a także krwiomocz. Z tego powodu, jeśli pacjent przyjmuje leki przeciwkrzepliwe, należy poinformować o tym lekarza i zazwyczaj należy odstawić je na czas okołozabiegowy.

W każdym przypadku nowo rozpoznanego nowotworu złośliwego należy ustalić jego zaawansowanie, tzn. czy jest ograniczony tylko do jednego miejsca, narządu, czy doszło do powstania przerzutów, a jeśli tak – w jakich lokalizacjach. Jest to niezwykle istotne, gdyż pomaga w doborze najlepszej formy leczenia dla danego pacjenta.

Rak prostaty nie jest pod tym względem wyjątkiem. Dobór dodatkowych badań zależy od charakterystyki nowotworu i cech które mogą sugerować, że dany nowotwór będzie mieć większą skłonność do tworzenia przerzutów. W świetle aktualnie obowiązujących zaleceń pogłębienia diagnostyki obrazowej nie wymagają jedynie pacjenci, którzy spełniają wszystkie wymienione cechy:

  • maksymalne stężenie PSA nie przekroczyło 10 ng/ml;
  • w rozpoznaniu histopatologicznym złośliwość została oceniona na nie więcej niż Gleason 6;
  • rak w preparacie histopatologicznym nie zajmował więcej niż połowę jednego płata gruczołu krokowego

U wszystkich innych pacjentów należy wykonać dodatkowe badania obrazowe. Opcji jest kilka:

Tomografia komputerowa (TK) klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy Zwiń Rozwiń

Pozwala uwidocznić zmiany w węzłach chłonnych (jednak nie zawsze, patrz niżej badanie PET/TK-PSMA) oraz narządach miąższowych, można dostrzec także zmiany kostne.

Scyntygrafia kości Zwiń Rozwiń

Jest koniecznym uzupełnieniem tomografii. To również badanie z zakresu medycyny nuklearnej. Na skanie całego szkieletu uwidacznia się patologiczny wychwyt radioznacznika w zmianach przerzutowych w kościach.

PET/TK-PSMA, czyli pozytonowa tomografia emisyjna z oznakowaniem PSMA Zwiń Rozwiń

Jest najlepszym i na szczęście coraz bardziej dostępnym badaniem z zakresu medycyny nuklearnej. Wykorzystuje się w nim narządowo swoistą ekspresję białka PSMA, które wytwarzane jest jedynie przez tkankę prostaty, zarówno zdrową, jak i zmienioną nowotworowo. Dzięki temu można uwidocznić nawet bardzo małe przerzuty raka, przykładowo w węzłach  chłonnych, które nie są powiększone. Bardzo trudno jest odróżnić na podstawie tomografii komputerowej prawidłowy węzeł chłonny od węzła przerzutowego, jeśli jest on prawidłowej wielkości. W badaniu PET/TK-PSMA małe węzły przerzutowe i małe zmiany w kościach „świecą”| i na tym polega przewaga tego badania nad badaniami konwencjonalnymi. Wadą jest fakt, że na terenie Polski  jest  mało ośrodków wykonujących to badanie i czas oczekiwania na badanie jest dłuższy niż na badania konwencjonalne.

MR całego ciała Zwiń Rozwiń

Jest badaniem diagnostycznym obrazowym. Polega na obrazowaniu ciała człowieka za pomocą pola magnetycznego. To bezpieczne, bezbolesne i nieinwazyjne badanie. Przy podejrzeniu raka gruczołu krokowego bardzo rzadko wykonywane, ze względu na wystarczającą czułość  i swoistość innych metod opisanych powyżej.

Krok 3: Wizyta u urologa/onkologa

Jeśli badania potwierdzą obecność raka tarczycy, kolejnym krokiem jest konsultacja z onkologiem lub urologiem, który specjalizuje się w leczeniu nowotworów. Lekarz oceni wyniki i zaproponuje odpowiedni plan leczenia.

Pamiętaj!

Skierowanie na badania rozszerzone wystawia zazwyczaj lekarz specjalista (urolog, onkolog), gdy wyniki badań podstawowych wskazują na wysokie prawdopodobieństwo nowotworu lub gdy istnieje podejrzenie bardziej zaawansowanego raka tarczycy. Ważne, by zbierać i przechowywać (w kolejności chronologicznej) wszystkie wyniki.

Jakie są rokowania w przypadku tego nowotworu i od czego zależą?

Rokowanie pacjenta zależy od wielu czynników. Należą do nich te zależne od nowotworu (rodzaj, złośliwość, zaawansowanie nowotworu), zależne od pacjenta (obciążenia dodatkowe, wiek, chęć współpracy, obciążenia genetyczne) oraz od opieki medycznej (odpowiedni dobór terapii, zarządzanie działaniami niepożądanymi lecenia). Generalnie można powiedzieć, że zazwyczaj jest to nowotwór o dość dobrym rokowaniu i nawet w chorobie zaawansowanej możliwe jest przeżycie wieloletnie.
Oczywiście zdarzają się przypadki bardzo agresywnego raka, który ulega szybkiej progresji pomimo leczenia. Źle rokującą grupą nowotworów są też raki drobnokomórkowe i neuroendokrynne, które mają tendencję do bardzo szybkiego tworzenia przerzutów w tym do wątroby i mózgu.

Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30

Szczegółowe informacje znajdziesz tutaj. W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy. Możesz skorzystać z porad psychologa, interwentki kryzysowej, dietetyczki i koordynatora onkologicznego.

Jak się przygotować do wizyty u lekarza?

Aby Twoja wizyta u lekarza przebiegła sprawnie, ważne abyś był/a odpowiednio przygotowany/a. Ułóż, najlepiej w porządku chronologicznym, całą dostępną dokumentację. Nawet, gdy może Ci się wydawać, że niektóre badania nie są potrzebne, weź je ze sobą; lekarz zadecyduje, czy weźmie pod uwagę informacje w nich zawarte. Do dokumentacji należą, m.in. wypisy ze szpitala, badania laboratoryjne i obrazowe, konsultacje innych lekarzy specjalistów oraz Twoja grupa krwi.

Możesz założyć sobie specjalny segregator, w którym będziesz zbierać wyniki i informacje. Dokumentację najlepiej umieszczać w koszulkach w segregatorze, a każdą koszulkę osobno oznaczyć.

Ważne jest, aby przemyśleć dotychczasowy przebieg choroby, tj., kiedy zaczęły się objawy; co spowodowało, że zgłosiłaś się do specjalisty; choroby onkologiczne występujące w rodzinie. Zbierz także informacje na temat: Twoich innych chorób; leków, które przyjmujesz (w dawkach); przebytych zabiegów operacyjnych oraz informacje o szczepieniach ochronnych. Na pierwszą wizytę zabierz też ze sobą WSZYSTKIE badania laboratoryjne jakie znajdziesz w domu oraz w swojej dokumentacji medycznej u lekarz rodzinnego.

Pacjent/tka, która współpracuje z lekarzem, mówi o swoich problemach, zapisuje sobie wcześniej pytania, które ją nurtują – to pacjentka dobrze przygotowana. Wtedy, w trakcie  wizyty, jesteśmy w stanie maksymalnie spożytkować czas, który mamy.

Pamiętaj, że możesz pójść na wizytę w towarzystwie bliskiej osoby, która może zapamiętać przekazane przez lekarza informacje i wesprzeć Cię.

Przed rozpoczęciem leczenia możesz zabezpieczyć płodność!

Po otrzymaniu diagnozy, ale przed rozpoczęciem leczenia, warto porozmawiać z lekarzem o możliwościach zabezpieczenia płodności. Leczenie onkologiczne i sama choroba mają negatywny wpływ na układ rozrodczy, ale nie muszą przekreślać Twoich szans na rodzicielstwo. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie: MamRakaChceDziecko.pl.

Scenariusz
rozmowy z lekarzem

Pobierz scenariusz rozmowy

Pobierz pełną listę badań!

Pobierz listę badań

Przekaż nam 1.5% podatku

Jeśli masz ochotę nam pomóc, możesz przekazać nam 1,5% z podatku.
Przekaż 1.5% podatku

Infolinia 22 105 55 30

(pon. - pt, 17.00 - 19.00)