wprowadzenie

Ostatnia aktualizacja: 27 czerwca 2025

Jak dostać właściwą diagnozę raka pęcherza i jakie dalsze badania wykonać?

Jeśli już zgłosiłeś/aś się do lekarza rodzinnego w związku z niepokojącymi objawami, a lekarz ten po wykonaniu podstawowych badań zadecydował o dalszej diagnostyce w Poradni Urologicznej, wówczas kolejnym krokiem jest wizyta u urologa. Lekarz rodzinny mógł wystawić Ci skierowanie do poradni urologicznej (zwykle w trybie pilnym- „cito”) lub założył kartę DILO.

Dalsza diagnostyka polega na zleceniu badań  rozszerzonych. Zleca się je w przypadku, gdy lekarz podejrzewa u pacjenta/tki chorobę nowotworową na podstawie wywiadu lub jeśli w podstawowych badaniach występują nieprawidłowości (np. obecność krwi w moczu, nieprawidłowy wynik USG). Celem badań rozszerzonych jest potwierdzenie rozpoznania nowotworu w badaniu histopatologicznym, określenie typu nowotworu, a następnie ocena stopnia zaawansowania choroby. 
Diagnostyka prowadzona jest zazwyczaj  przez urologa. Zdarza się, że ocena zaawansowania choroby jest przeprowadzana przez onkologa, ale do niego trafia pacjent zazwyczaj już z wynikiem histopatologicznym.

Ścieżkę pacjenta przygotowała:

Pracuje na Oddziale Chemioterapii Szpitala Grochowskiego w Warszawie.

lek. med Magdalena Chmielowiec Onkolog kliniczny

Badania rozszerzone w przypadku raka pęcherza

Poniżej znajdziesz badania pod kątem raka pęcherza, które może zlecić lekarz.

Pamiętaj, że badania dobierane są do indywidualnych potrzeb i sytuacji pacjenta/tki. Nie wszystkie z nich muszą zostać wykonane w każdym przypadku.

Cytologia osadu moczu Zwiń Rozwiń

To badanie, polegające na analizie moczu pod mikroskopem, pozwala wykryć komórki rakowe. Ma niską czułość w wykrywaniu nowotworów o niskim stopniu złośliwości, natomiast wysoką w przypadku nowotworów niskozróżnicowanych. Pomocne jest również  w wykrywaniu CIS (rak in situ, czyli wczesna postać raka, nienaciekająca głębszych warstw ściany pęcherza moczowego). 
Mocz do tego badania powinien być pobrany z porcji dziennej (czyli nie należy oddawać moczu pobranego po przerwie nocnej) z tzw. „środkowego strumienia”. Nie trzeba być na czczo, natomiast kobiety powinny oddać próbkę co najmniej 3 dni po menstruacji. Uwaga! Mocz oddawany jest na miejscu w przychodni i natychmiast utrwalany (jeśli został oddany w domu, powinien być dostarczony do placówki jak najszybciej).
Należy też pamiętać, że prawidłowy wynik nie wyklucza obecności nowotworu o niskiej złośliwości.

Urografia TK jamy brzusznej i miednicy z kontrastem Zwiń Rozwiń

To specjalny, wielofazowy protokół badania tomografii komputerowej, szczególnie uwzględniający fazę wydalniczą. Obrazuje dokładnie pęcherz moczowy oraz górne drogi moczowe. W czasie badania podaje się pacjentowi kontrast dożylnie. Badanie to ma przewagę nad klasyczną urografią, gdyż  robionych jest kilkadziesiąt zdjęć o wysokiej rozdzielczości, co pozwala na dokładne zobrazowanie struktur anatomicznych zarówno w płaszczyźnie  dwu- i trójwymiarowej.

Rezonans magnetyczny miednicy Zwiń Rozwiń

Badanie, które wykorzystuje pole magnetyczne, aby uzyskać dokładne obrazy poszczególnych narządów. Stosowane zwłaszcza u pacjentów z przeciwwskazaniami do badania tomografii komputerowej oraz u kobiet w ciąży. Preferowane jest badanie z kontrastem dożylnym (gadolin), który pozwala na dokładniejsze zlokalizowanie patologicznych zmian. Rezonans magnetyczny wymaga spędzenia od kilkunastu do kilkudziesięciu minut w bezruchu w pozycji leżącej. Przeciwwskazaniem do tego badania jest obecność rozrusznika serca oraz różne implanty (ferromagnetyczne) w organizmie.

Cystoskopia Zwiń Rozwiń

Podstawowe badanie endoskopowe w diagnostyce raka pęcherza moczowego. Pozwala uwidocznić za pomocą wziernika zmiany w pęcherzu oraz pobrać materiał do badania histopatologicznego za pomocą kleszczyków biopsyjnych.

Biopsję wielu miejsc niezmienionej błony śluzowej wykonuje się w sytuacji dodatniego badania cytologicznego osadu moczu przy braku uwidocznionej zmiany w pęcherzu moczowym.

Przed badaniem wskazana jest higiena miejsc intymnych oraz opróżnienie pęcherza moczowego. Powinieneś/aś zgłosić się na czczo. Osoby przyjmujące na stałe leki internistyczne powinny je zażyć w godzinach porannych. Jeśli przyjmujesz doustne leki przeciwkrzepliwe, powinieneś/aś wcześniej skonsultować się z lekarzem. Niekiedy zachodzi potrzeba zmiany na heparyny drobnocząsteczkowe.

Każda pracownia diagnostyczna posiada swoje własne zalecenia odnośnie przygotowania do badania oraz badań, jakie pacjent/tka powinna dostarczyć, więc wskazane jest zapoznanie się wcześniej z taką informacją.

Cystoskopia fluorescencyjna Zwiń Rozwiń

Cystoskopia po podaniu dożylnym kwasu 5-aminolewulinowego, który powoduje świecenie zmian nowotworowych na  różowo lub czerwono na niebieskim tle niezmienionej śluzówki. Badanie to zwiększa szansę wykrycia zmian CIS (raka in situ, czyli wczesnej postaci raka, nienaciekającej głębszych warstw ściany pęcherza moczowego) oraz niewielkich zmian brodawczakowatych.

TURT Zwiń Rozwiń

To przezcewkowa elektroresekcja guza pęcherza moczowego – zabieg diagnostyczno-leczniczy, w trakcie którego pobierany jest materiał do badania histopatologicznego. Dzięki temu zostanie określony zostanie typ nowotworu, stopień złośliwości histopatologicznej oraz głębokość nacieku. W sytuacji braku w preparacie błony mięśniowej zabieg należy powtórzyć po 2-6 tygodniach.

TURT wykonuje się przy użyciu resektoskopu wprowadzonego do cewki moczowej. Narzędzie to posiada pętlę elektryczną ,która wykorzystywana jest do wycięcia lub koagulacji zmiany. Po zabiegu zostaje pozostawiony cewnik – zwykle na 1 – 3 dni.

Badania rozszerzone raka pęcherza – podsumowanie

Wywiad (objawy) + badanie przedmiotowe badanie ogólne  moczu,  USG układu moczowego, cytologia osadu moczu  → TK urografia→ cystoskopia → TURT → histopatologia

Mając potwierdzenie raka pęcherza moczowego naciekającego mięśniówkę, należy wykonać kolejne badania celem wykluczenia przerzutów:

Tomografia komputerowa klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy Zwiń Rozwiń

Jest to badanie obrazowe dokładniejsze niż badanie USG. Jeśli nie występują przeciwwskazania, powinno być wykonane z kontrastem dożylnym (przeciwwskazaniem do podania kontrastu jest: alergia na kontrast, nadczynność tarczycy oraz niewydolność nerek). Przed badaniem z kontrastem należy dostarczyć aktualny wynik badania poziomu kreatyniny.
TK polega na wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich danego obszaru ciała z różnych kątów. Komputer po przetworzeniu tworzy szczegółowe obrazy. Badanie to jest zlecane w celu oceny miejscowego zaawansowania nowotworu, ale pozwala również wykryć bądź wykluczyć przerzuty w węzłach chłonnych oraz w narządach odległych. Jest badaniem z wyboru celem wykluczenia przerzutów w płucach.

Do TK jamy brzusznej należy się odpowiednio przygotować – m.in. oczyścić jelita przy pomocy preparatów farmakologicznych. Zapytaj o te informacje w placówce, w której przeprowadzasz badanie.

Scyntygrafia kości Zwiń Rozwiń

Nieinwazyjne badanie obrazowe. Jest zlecane w przypadku pacjentów z dolegliwościami, mogącymi sugerować przerzuty do kości (np. z bólami kostnymi). Scyntygrafia wykonywana jest w Zakładzie Medycyny Nuklearnej, najczęściej przy użyciu izotopu Technetu ⁹⁹ᵐTc. Radiofarmaceutyki stosowane w tym badaniu są podawane dożylnie. Pół godziny przed badaniem należy wypić 1,5 l wody. Nie trzeba być na czczo. Ważne, by mieć na sobie ubranie bez metalowych elementów, a przed badaniem poinformować lekarza o zażywanych lekach. Scyntygrafia kości jest niewskazana dla kobiet w ciąży.

Rezonans magnetyczny OUN Zwiń Rozwiń

Inaczej MRI (ang. Magnetic Resonance Imaging) ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Badanie obrazowe, które wykorzystuje pole magnetyczne, aby uzyskać dokładne obrazy mózgu i rdzenia kręgowego. Wykonywane w przypadku objawów sugerujących obecność przerzutów w OUN, np. dolegliwości bólowe głowy, zawroty głowy. Wymaga spędzenia od kilkunastu do kilkudziesięciu minut w bezruchu w pozycji leżącej. Przeciwwskazaniem do tego badania jest obecność rozrusznika serca oraz różne implanty (ferromagnetyczne) w organizmie.

Najważniejsze po potwierdzeniu rozpoznania raka pęcherza moczowego jest ustalenie, czy rak nacieka mięśniówkę, gdyż jest to istotne przy wyborze leczenia. Jeśli rozpoznany jest rak naciekający mięśniówkę, ważne jest określenie stopnia zaawansowania choroby, potwierdzenie lub wykluczenie przerzutów odległych.

Pacjenci z rakami nienaciekającymi mięśniówkę pozostają pod opieką lekarzy urologów.

W sytuacji rozpoznania raka pęcherza moczowego naciekającego mięśniówkę, ważne jest ustalenie, czy choroba jest ograniczona do pęcherza moczowego i czy istnieje możliwość leczenia radykalnego.

  • jeśli zostaniesz kwalifikowany/na do leczenia radykalnego, wówczas powinieneś/aś trafić pod opiekę zarówno urologa oraz onkologa. W wyjątkowych sytuacjach np. jeśli nie wyrażasz zgody na zabieg cystektomii, zalecana jest konsultacja również z radioterapeutą.
  • w sytuacji choroby miejscowo zaawansowanej przy braku możliwości leczenia radykalnego (chirurgia, radioterapia) lub gdy doszło do powstania przerzutów odległych, pacjent kwalifikowany jest do leczenia paliatywnego, systemowego i pozostaje pod opieką onkologa.

Jeśli diagnostyka odbywała się w ramach karty DILO, wówczas konsylium interdyscyplinarne podejmie decyzję o wyborze leczenia.

Przed rozpoczęciem leczenia możesz zabezpieczyć płodność!

Po otrzymaniu diagnozy, ale przed rozpoczęciem leczenia, warto porozmawiać z lekarzem o możliwościach zabezpieczenia płodności. Leczenie onkologiczne i sama choroba mają negatywny wpływ na układ rozrodczy, ale nie muszą przekreślać Twoich szans na rodzicielstwo. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie: MamRakaChceDziecko.pl i na stronach Ministerstwa Zdrowia.

Pamiętaj, że możesz pójść na wizytę w towarzystwie bliskiej osoby, która może zapamiętać przekazane przez lekarza informacje i wesprzeć Cię.

Lekarz może założyć Ci kartę Dilo. Jest to karta diagnostyki i leczenia onkologicznego. Wydaje się ją osobie, u której padło podejrzenie nowotworu złośliwego lub przypuszczenia potwierdziła diagnoza i terapia onkologiczna jest już w toku.

Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z naszej INFOLINII – tel. 22 105 55 30

Szczegółowe informacje znajdziesz tutaj. W naszej infolinii dla pacjentek i pacjentów onkologicznych oraz ich rodzin pracują osoby z odpowiednim przygotowanym psychologicznym i merytorycznym – pomogą Ci rozwiązać różne problemy. Możesz skorzystać z porad psychologa, interwentki kryzysowej, dietetyczki i koordynatora onkologicznego.

W przypadku raka pęcherza, tak jak w większości nowotworów złośliwych, rokowanie zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Nowotwory nienaciekające mięśniówkę cechują się lepszym rokowaniem w porównaniu z naciekającymi mięśniówkę, natomiast ważny jest tu regularny nadzór urologiczny.

5-letnie przeżycia w grupie nowotworów nienaciekających mięśniówkę wynoszą 85-95%, w zależności od grupy ryzyka. Szczegółowe informacje na temat grup rokowniczych wg. AUA/EAU znajdziesz tutaj.
W przypadku nowotworów naciekających mięśniówkę – na rokowanie będzie miał wpływ przede wszystkim stopień zaawansowania klinicznego choroby. U pacjentów poddanych radykalnej cystektomii (leczenie chirurgiczne) największe ryzyko nawrotu choroby jest w ciągu 2 lat od zabiegu. 5-letnie przeżycia po cystektomii wynoszą ok. 60-70%.

W grupie osób z chorobą uogólnioną, z rozpoznanymi przerzutami do różnych narządów, 5-letnie przeżycia wynoszą około 5-10%.

Jak się przygotować do wizyty u lekarza?

Aby Twoja wizyta u lekarza przebiegła sprawnie, ważne abyś był/a odpowiednio przygotowany/a. Ułóż, najlepiej w porządku chronologicznym, całą dostępną dokumentację. Nawet, gdy może Ci się wydawać, że niektóre badania nie są potrzebne, weź je ze sobą. Lekarz zadecyduje, czy weźmie pod uwagę informacje w nich zawarte. Do dokumentacji należą m.in. wypisy ze szpitala, badania laboratoryjne i obrazowe, konsultacje innych lekarzy specjalistów oraz Twoja grupa krwi.

Możesz założyć sobie specjalny segregator, w którym będziesz zbierać wyniki i informacje. Dokumentację najlepiej umieszczać w koszulkach w segregatorze, a każdą koszulkę osobno oznaczyć.

Ważne jest, aby przemyśleć dotychczasowy przebieg choroby, tj., kiedy zaczęły się objawy; co spowodowało, że zgłosiłeś/aś się do specjalisty; choroby onkologiczne występujące w rodzinie. Zbierz także informacje na temat: Twoich innych chorób; leków, które przyjmujesz (w dawkach); przebytych zabiegów operacyjnych.

Pacjent/tka, który/a współpracuje z lekarzem, mówi o swoich problemach, zapisuje sobie wcześniej pytania, które go/ją nurtują – to pacjent/tka dobrze przygotowany/a. Wtedy, w trakcie wizyty, jesteśmy w stanie maksymalnie spożytkować czas, który mamy.

Scenariusz
rozmowy z lekarzem

Pobierz scenariusz rozmowy

Pobierz pełną listę badań!

Pobierz listę badań

Infolinia 22 105 55 30

(pon. - pt, 17.00 - 19.00)