Masz pytania?
Pragniemy jak najprościej przekazać Ci wszystkie ważne informacje, by ułatwić proces leczenia i oswoić się ze świadomością pojawienia choroby.
Dieta
Kiedy i jaka niezamierzona utrata masy ciała powinna Cię zaniepokoić?
Problem zaburzeń odżywiania dotyka bardzo wiele osób chorujących na nowotwory. Wsparcie w tym zakresie można uzyskać od lekarza, ale i również od dietetyka. Prawidłowe postępowanie w zaburzeniach odżywiania podczas leczenia onkologicznego może w znaczący sposób poprawić jego przebieg jak również samopoczucie i jakość życia. Wyjaśnimy, kiedy i jaka niezamierzona utrata masy ciała powinna Cię zaniepokoić.
-
Jak obliczyć swój BMI?
BMI (Body Mass Index) = [Twoja masa ciała w kg] : [Twój wzrost podany w m. x Twój wzrost podany w m]
BMI= 65 : [1,7 x1,7 ] = 22,5
BMI jako wskaźnik stanu odżywienia
Niedożywienie < 18,5 Zagrożenie 18,5–20 Norma 20–25 Nadwaga 25–30 Otyłość > 30 Wskaźnik BMI nie jest narzędziem idealnym w ocenie stanu odżywienia, jednak stanowi element pomocniczy. Nie powinno się go stosować w przypadku kobiet w ciąży, dzieci, osób starszych, sportowców. Wskaźnik BMI nie ma również zastosowania w wielu stanach patologicznych, takich jak uogólnione obrzęki czy wodobrzusze. W związku z tym traktujmy wynik BMI i jego interpretacje informacyjnie.
Informacje opracowała dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyk onkologiczny.
-
Kiedy utrata masy ciała powinna niepokoić?
Wtedy, gdy jej utrata w ciągu ostatnich 6 miesięcy stanowi od 5 do 10% zwyczajowej masy ciała. Jeśli przed chorobą wyżyłaś/łeś np. 60 kg, a teraz ważysz 52 kg, oznacza to, że Twoja obecna masa stanowi 87 proc, zwyczajowej. Obliczamy to mnożąc obecną masę przez 100, a następnie dzieląc przez zwyczajową masę (czyli 60 kg).
[Obecna masa ciała x100] : [Zwyczajowa masa ciała]
(52×100):60 = 87%
W związku z tym ubytek masy ciała wynosi 13%. Jest to objaw alarmujący i wskazana jest wizyta u specjalisty lekarza i dietetyka.
Informacje opracowała dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyk onkologiczny.
-
Kiedy udać się do specjalisty?
Sprawdź czy wymienione objawy i czynniki możesz zidentyfikować u siebie:
- Mimowolna (niezamierzona) utrata masy ciała w ciągu 3 miesięcy,
- Problemy z przyjmowaniem pokarmów (m.in. nudności, niestrawność, brak apetytu),
- Zmiana zwyczajów żywieniowych (związana z objawami i samopoczuciem),
- Problemy z przełykaniem,
- Stosowanie leków, które wpływają na Twoje żywienie,
- Bóle kostne i bóle mięśniowe,
- Biegunka, wymioty,
- Ogólne osłabienie,
- Obniżenie funkcji emocjonalnych,
- Zaburzenia snu.
Oczywiście wyżej wymienione objawy nie muszą świadczyć o występowaniu niedożywienia, ponieważ są bardzo niespecyficzne, natomiast jeśli Twoja masa ciała się obniża, BMI jest w dolnej granicy i możesz dopasować kilka wyżej wymienionych punktów, w najbliższym czasie warto udać się do specjalisty i przeanalizować swój dotychczasowy sposób żywienia.
Informacje opracowała dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyk onkologiczny.
-
Dlaczego zaczynamy chudnąć podczas choroby?
Najczęstszą przyczyną utraty masy ciała na wszystkich etapach leczenia jest niedostateczne odżywianie drogą doustną. Przyczyn ograniczenia spożywania pełnowartościowych posiłków może być kilka:
- stan psychiczny (m.in. uczucie „ściśniętego” żołądka, obniżony nastrój, brak apetytu)
- odczuwany ból, czasem uniemożliwia „jedzenie”, może być to ból związany z technicznym przyjmowaniem pokarmów (nowotwory jamy ustnej, gardła, stan po radio- czy chemioterapii), ale również ból związany z chorobą (m.in.brak apetytu, mdłości),
- brak łaknienia (apetytu),
- anoreksja (wynikająca ze złożonego procesu chorobowego i przewlekłego stanu zapalnego, w tym przypadku nie ma podłoża psychologicznego),
- zablokowanie drogi przyjmowania pokarmów (m.in. nowotwory przełyku), pierwsze objawy powodują przejście na dietę papkowatą, następnie płynną i w niektórych przypadkach konieczne jest wdrożenie żywienia do- lub pozajelitowego),
- działania niepożądane leków, niektóre typy leków mogą zmniejszać apetyt, powodować mdłości lub dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
- zwiększona utrata substancji odżywczych związana ze specyficznym stanem klinicznym (m.in. zaburzenia trawienia i/lub wchłaniania, enteropatia wysiękowa, przetoka przewodu pokarmowego)
- zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze spowodowane wystąpieniem nowotworu (wzrost podstawowej przemiany materii),
- gorączka i zakażenia towarzyszące chorobie podstawowej i/lub współistniejącym.
- zaburzenia metaboliczne związane z upośledzenia przemiany białek, tłuszczy, węglowodanów, witamin oraz składników mineralnych, co z kolei wpływa na cały układ pokarmowy i organizm.
Przyczyn utraty masy ciała jest bardzo wiele, więc chudniecie nie wynika tylko z „niejedzenia” podczas choroby. Ważna jest identyfikacja przyczyny, o ile jest to możliwe i wdrożenie odpowiednich zaleceń dietetycznych oraz lekarskich np. podniesienie kaloryczności posiłków w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem w chorobie, uzupełnienie diety (fortyfikacja) specjalnymi preparatami,wprowadzenie odpowiedniej konsystencji diety, jej wzbogacanie, podawanie chłodnych posiłków przy problemach z przełykaniem, Czasem niezbędna będzie konsultacja z lekarzem i wsparcie farmakologiczne.
Informacje opracowała dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyk onkologiczny.
-
Jakie mogą być skutki niedożywienia?
Skutki nadmiernej utraty masy ciała oraz rozwijającego się niedożywienia mogą być niebezpieczne dla pacjenta onkologicznego bez względu na etap, w którym się znajduje. Niedożywienie może prowadzić do m,in.:
- osłabienia siły i utraty masy mięśniowej;
- zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego niedokrwistości;
- zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej;
- zaburzeń związanych z funkcjonowaniem układu sercowo-naczyniowego i oddechowego;
- zaburzenia gojenia się ran;
- wzrostu ryzyka zakażeń.
Dodatkowo osoba niedożywiona może mieć obniżoną temperaturę ciała i odczuwać nadmiernie zimno, mieć problemy z koncentracją, skupieniem i czuć się „ciągle” zmęczona i rozdrażniona. Dlatego też niezwykle ważne jest działanie i wsparcie żywieniowe na wszystkich etapach leczenia onkologicznego, poczynając od momentu diagnozy.
Informacje opracowała dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyk onkologiczny.
-
Jak zapobiegać niedożywieniu?
- Po pierwsze, należy zidentyfikować problem: co jest przyczyną ograniczania lub zmniejszonego przyjmowania pokarmów? Następnie wprowadzić dzienniczek żywienia (możesz go pobrać tutaj) – będzie pomocny w ocenie żywienia przez nas samych oraz może stanowić źródło informacji dla specjalisty. Pomoże np. wykazać, że choć cały czas podjadamy, brakuje nam pełnowartościowych posiłków. Co jeszcze możesz robić?
- Staraj się, aby pełnowartościowe białko (ryby, mięso dobrej jakości, jaja, produkty mleczne – więcej o tym znajdziesz tutaj) znajdowało się co najmniej w 3 głównych posiłkach, a najlepiej we wszystkich, które spożywasz w ciągu dnia,
- Jeśli masz problemy z trawieniem, może przez parę dni zastosuj dietę lekkostrawną.
- Jedz częściej, a mniejsze porcje, ale nie podjadaj przez cały dzień. Układ pokarmowy powinien mieć „przerwy” od przyjmowania i trawienia posiłków.
- Stawiaj na różnorodność, posiłkuj się produktami lokalnymi, sezonowymi, a kiedy jest ich mniej, nie bój się używać mrożonek.
- Kontroluj swoją masę ciała, ważąc się co 2-3 dni. Oczywiście wahania masy ciała są nieuniknione i zależne od bardzo wielu czynników np. ilości soli w diecie, wypitych płynów, przyjmowanych leków itp. Częstsze monitorowanie masy ciała będzie pomocne w zaobserwowaniu trendu – czy masa ciała względnie się utrzymuje czy też w przeciągu np. 2 tygodni zaobserwujemy trend spadkowy lub wzrostowy,
- Nie bój się stosowania żywności specjalnego przeznaczenia medycznego tak zwanych ONS. Stosowanie tych preparatów oraz ich rodzaj skonsultuj z lekarzem lub specjalistą.
Niezamierzony ubytek masy ciała, a w konsekwencji możliwe wystąpienie niedożywienia jest bardzo częstym zjawiskiem u pacjentów onkologicznych. Dlatego też wprowadzenie szybkich działań prewencyjnych oraz dietetycznych i leczniczych może poprawić efekty leczenia przeciwnowotworowego, jakość życia, zapobiegać wydłużonym pobytom w szpitalu, zmniejszać częstość zakażeń i powikłań leczenia oraz skracać czas rekonwalescencji.
Informacje opracowała dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyk onkologiczny.
Dieta
Rola białka i kwasów tłuszczowych omega-3 w diecie pacjentów onkologicznych
Okres leczenia choroby nowotworowej to czas, w którym pacjent wymaga szczególnej opieki żywieniowej. Prawidłowo zbilansowany jadłospis ma ogromne znaczenie we wspieraniu leczenia choroby nowotworowej. Jakie składniki warto przyjmować w trakcie leczenia? Aby utrzymać masę mięśniową oraz zapobiec wystąpieniu niedożywienia, najważniejsze jest zwiększenie ilości białka (co rekomenduje wiele towarzystw w dziedzinie onkologii). Dietę należy też uzupełnić wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3, które mogą działać przeciwzapalne.
-
Dlaczego warto pamiętać o spożyciu białka w trakcie leczenia onkologicznego?
Białko to jeden z trzech głównych makroskładników (obok tłuszczu i węglowodanów) i podstawowy budulec w organizmie człowieka. Jest nam niezbędne do budowy i odbudowy tkanek ustrojowych, białek osocza, enzymów czy hormonów. Ponadto bierze udział m.in. w transportowaniu tlenu (hemoglobina) czy żelaza (transferryna) do komórek i jest kluczowym elementem wymiany informacji między komórkami. To właśnie białka są składową przeciwciał, które chronią nasz organizm przez wirusami i bakteriami. Są kluczowe również w procesie gojenia ran po przebytych zabiegach operacyjnych czy radioterapii.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Jaka jest odpowiednia ilość białka w diecie pacjenta onkologicznego?
To ok. 1,2 – 1,5 g białka na kilogram masy ciała w ciągu doby. Jednak wiele zależy np. od lokalizacji guza. Dla porównania: dobowe zapotrzebowanie na białko u osoby zdrowej to ok. 0,8 g na kilogram masy ciała, więc prawie dwa razy mniejsze niż w przypadku pacjentów onkologicznych. Ilość białka w diecie warto zwiększyć w okresie okołooperacyjnym, jednak dobowe zapotrzebowanie zawsze konsultuj z dietetykiem klinicznym.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Źródła białka w codziennym jadłospisie – wskazówki praktyczne
Białko należy równomiernie rozłożyć na poszczególne posiłki. Jego dobrymi źródłami są m.in.: mięso, drób, ryby, produkty nabiałowe (np. twaróg, ser żółty, wiejski, jogurt naturalny oraz typu islandzkiego skyr), jaja, mleko, rośliny strączkowe, produkty sojowe czy orzechy i nasiona. Jednak to, jaki rodzaj białka i w jakiej formie dostarczymy organizmowi, zależy m.in. od stanu ogólnego.
Bardzo dobrym sposobem na dostarczenie dodatkowej ilości białka jest stosowanie produktów specjalnego przeznaczenia medycznego (żywność medyczna), zaleconych przez lekarza. W przypadku pacjentów onkologicznych sprawdzają się preparaty dostarczające m.in. dużej ilości energii, białka, kwasów tłuszczowych omega-3 w jak najmniejszej objętości, z uwagi na to, że chorzy mają często problemy ze spożywaniem dużych posiłków czy napojów.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 w onkologii. Dlaczego są ważne?
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 wykazują szerokie właściwości przeciwzapalne, stymulując przy tym układ odpornościowy do walki z chorobą. Pochodzące z olejów rybich kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA) mają szczególne korzystne działanie. Wpływają m.in.:
- na utrzymanie masy ciała oraz masy mięśniowej,
- poprawę jakości życia,
- lepsze gojenie ran pooperacyjnych
oraz wspierają odporność.
Ponieważ wielonasycone kwasy tłuszczowe omega-3 nie są wytwarzane w organizmie, musimy je dostarczać z pożywieniem. Ich kluczowym źródłem są np. tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, tuńczyk, śledź, owoce morza, algi morskie).
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Czy należy obawiać się przedawkowania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3?
Według wielu badań suplementacja kwasów tłuszczowych omega-3 EPA + DHA u pacjentów onkologicznych jest stosunkowo bezpieczna i nie zaobserwowano jej negatywnych skutków ubocznych. Ważne, by zawsze konsultować ją z lekarzem i dietetykiem klinicznym.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Czy kwasy tłuszczowe omega-3 mają wpływ na apetyt?
Tak. Eksperci potwierdzają, że podawanie kwasów tłuszczowych omega-3 pacjentom z zaawansowaną chorobą nowotworową, poddanych chemioterapii i zagrożonych utratą masy ciała, prowadzi do poprawy apetytu i stopniowego przyrostu masy ciała. Może też zwiększyć spożycie pokarmu, wpłynąć na wzrost masy mięśniowej oraz ogólnej masy ciała u pacjentów niedożywionych.
Warto pamiętać, że wysoka masa ciała na początku leczenia onkologicznego nie gwarantuje, że nie wystąpi niedożywienie. W trakcie terapii bardzo często obserwuje się zwiększone zapotrzebowanie na wybrane składniki odżywcze. Dlatego warto skorzystać z opieki dietetyka klinicznego. Zaplanuje on odpowiednie dawki białka, kwasów tłuszczowych omega-3 oraz innych składników odżywczych i witamin na cały okres leczenia przeciwnowotworowego.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
Dieta
Dieta w chorobie nowotworowej – co jeść, a czego unikać?
Chorobom nowotworowym często towarzyszy niedożywienie czy kacheksja nowotworowa (utrata masy mięśniowej i stan zapalny). Może to wydłużać czas spędzony w szpitalu czy okres leczenia, a nawet doprowadzić do jego przerwania. Zaburzenia stanu odżywienia stwierdza się u 30-85% pacjentów z diagnozą nowotworową. Pogłębiają je skutki uboczne leczenia jak m.in.: biegunki, zaparcia, nudności, wymioty czy zaburzenia smaku i zapachu. Szczególne znaczenie ma więc w tym czasie prawidłowa i dostosowana indywidualnie dieta.
-
Dlaczego żywienie w przebiegu choroby nowotworowej jest tak ważne?
Prawidłowo zbilansowana dieta pozwala dostarczyć organizmowi składniki kluczowe dla zdrowia, jak: białko, tłuszcz, węglowodany, witaminy, składniki mineralne, woda czy błonnik pokarmowy.
Już sama obecność choroby nowotworowej wymaga zmian w sposobie odżywiania, ze względu na nasilony katabolizm, zmiany w przyswajaniu składników odżywczych oraz trudności w przyjmowaniu pokarmów.
Prawidłowo prowadzone żywienie może pomóc w:
- profilaktyce oraz leczeniu niedożywienia związanego z chorobą
- poprawie jakości życia
- zmniejszeniu ryzyka wystąpienia powikłań (zminimalizowanie skutków ubocznych chemioterapii, radioterapii czy innych terapii przeciwnowotworowych)
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Jak się odżywiać w okresie choroby nowotworowej?
Plan żywienia w tym czasie zależy głównie od typu, stopnia i stadium zaawansowania choroby, lokalizacji guza czy stosowanej terapii. Znacznie ma też wiek pacjenta oraz jego upodobania. Dieta powinna być też zawsze dopasowana indywidualnie do pacjenta.
W okresie choroby zaleca się:
- spożycie 5-6 małych posiłków dziennie, o stałych porach, małych objętościowo,
- dietę lekkostrawną (gotowanie w wodzie, na parze, duszenie, pieczenie bez tłuszczu), eliminację potraw smażonych, ciężkostrawnych, większości surowych warzyw i owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz produktów tłustych i wzdymających,
- zwiększenie ilości białka pełnowartościowego (mięso, ryby, jajka, nabiał),
- ograniczenie cukru i soli,
- zapewnienie odpowiedniej ilości płynów, m.in. 2 litry w ciągu doby (woda mineralna niegazowana, herbata, napar z kopru włoskiego, rumianku),
- dodawanie do posiłków łagodnych przypraw np. tymianku, majeranku, oregano, bazylii, natki pietruszki, koperku, cynamonu oraz rozmarynu,
- 2-3 porcje ryb morskich tygodniowo (łosoś, dorsz, halibut, śledź, pstrąg tęczowy, sardynki, tuńczyk),
- stosowanie oleju lnianego/oliwy z oliwek extra virgin na zimno oraz oleju rzepakowego do potraw, które wymagają obróbki termicznej,
- rezygnację z alkoholu oraz nikotyny.
Staraj się zachować dbałość o świeżość i higienę przygotowywanych posiłków oraz zadbać o regenerację i higienę snu. Nie rezygnuj z regularnej aktywności fizycznej – wzmacnia mięśnie, co może wpływać na poprawę jakości życia. Oczywiście należy ćwiczyć stosownie do stanu zdrowia, nie forsować się.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Kiedy potrzebne jest dodatkowe wsparcie żywieniowe?
Leczenie onkologiczne może przyczyniać się do ograniczenia spożywania posiłków i płynów, zaburzeń trawienia i wchłaniania, co wpływa niekorzystnie na stan odżywienia pacjenta i może prowadzić do niedożywienia. To z kolei może skutkować większą liczbą powikłań, wydłużyć czas hospitalizacji, pogorszyć jakość życia, a nawet proces leczenia. Najbardziej narażeni na niedożywienie są pacjenci z diagnozą nowotworów głowy i szyi, żołądka, trzustki oraz płuc.
Jak poprawić odżywienie lub zapobiec niedożywieniu? Zapewniając w diecie zwiększoną ilość białka, dodając do posiłków łatwostrawne tłuszcze jak: pełnotłusty nabiał, masło, słodka śmietanka, mleczko kokosowe, żółtko jajka, oleje roślinne, oliwa z oliwek, zmielone orzechy, nasiona i pestki. W sytuacji, gdy tradycyjna dieta nie pokrywa zapotrzebowania na składniki odżywcze, warto stosować – zawsze pod nadzorem lekarza i zgodnie z jego rekomendacją – produkty specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP, Food for Special Medical Purposes). Przykładem preparatu żywienia medycznego dla pacjentów onkologicznych jest Nutridrink Protein Omega3, który w małej objętości dostarcza pacjentowi m.in. dużą ilość białka, energii i kwasy tłuszczowe omega-3.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Kiedy warto stosować produkty specjalnego przeznaczenia medycznego w trakcie leczenia onkologicznego?
Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (żywność medyczna) to produkty przeznaczone do częściowego lub wyłącznego żywienia pacjentów, którzy nie są w stanie za pomocą tradycyjnej diety pokryć zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze. A to zapotrzebowanie jest zwiększone podczas choroby.
W przypadku pacjentów onkologicznych interwencja żywieniowa powinna być wdrożona jak najszybciej, np. w momencie diagnozy, aby jak najlepiej przygotować organizm do procesu leczenia. Doustnym preparatem odżywczym przeznaczonym dla pacjentów onkologicznych jest Nutridrink Protein Omega 3. Pamiętaj, że żywność medyczna to rodzaj wsparcia żywieniowego stosowanego pod kontrolą lekarza.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Suplementacja w onkologii – czy jest konieczna?
Nie istnieją żadne wytyczne, co do rutynowego stosowania suplementów diety w trakcie leczenia. Dodatkową suplementację może zalecić lekarz prowadzący we współpracy z dietetykiem klinicznym po przeprowadzeniu badań biochemicznych u pacjenta.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Wsparcie żywieniowe jeszcze przed rozpoczęciem leczenia. Czy tzw. prehabilitacja ma sens?
Prehabilitacja to koncepcja holistycznego wsparcia pacjentów jeszcze przed planowanym leczeniem onkologicznym lub/i zabiegami operacyjnymi pod kątem:
- przygotowania żywieniowego pod kontrolą dietetyka klinicznego,
- wsparcia psychologicznego we współpracy z psychoonkologiem,
- doboru spersonalizowanej aktywności fizycznej pod okiem fizjoterapeuty,
- nauki rezygnacji z nałogów typu palenie papierosów czy spożycie alkoholu.
Wspomniane przygotowanie najlepiej rozpocząć ok. 10-14 dni przed planowanym leczeniem/zabiegiem. Takie postępowanie może skrócić czas hospitalizacji, złagodzić występowanie skutków ubocznych leczenia oraz ogólnie poprawić jakości życia. W tym czasie lekarz może zalecić w ramach wsparcia żywieniowego doustne preparaty odżywcze, takie jak np. Nutridrink Protein Omega 3, którego skład jest dobrany do potrzeb pacjentów onkologicznych z niedożywieniem lub ryzykiem niedożywienia.
Pamiętaj, że żywienie w przebiegu choroby nowotworowej powinno być zawsze dostosowane indywidualnie do potrzeb pacjenta, zależnie od jego aktualnego stanu zdrowia, wyników badań laboratoryjnych czy planowanego leczenia.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
Dieta
Czym jest żywienie medyczne i dlaczego jest ważne w chorobie onkologicznej?
Przy diagnozie nowotworowej trzeba liczyć się z wystąpieniem zaburzeń odżywiania. Występują one u 30-85% pacjentów. Ok. 30% osób przyjmowanych do szpitala ma objawy niedożywienia. Stąd kluczowe jest zapewnienie chorym właściwej opieki dietetycznej i interwencji żywieniowej często jeszcze przed rozpoczęciem leczenia, najlepiej w momencie diagnozy.
-
Czym jest niedożywienie i kacheksja nowotworowa w okresie leczenia onkologicznego?
Jednym z pierwszych symptomów niedożywienia związanego z chorobą nowotworową jest niezamierzona utrata masy ciała. Częstość występowania niedożywienia i jego progresja zależą, m.in.: od rodzaju nowotworu, jego stadium, zastosowanego leczenia, obecności chorób towarzyszących (np. wątroby, nerek); wieku pacjenta, stanu odżywienia jeszcze przed wystąpieniem choroby, przyjmowanych leków, skutków ubocznych leczenia onkologicznego, np. nudności, wymiotów, biegunek, braku apetytu, rozwój dysfagii (utrudnione przełykanie) czy zmian zapalnych jamy ustnej, przełyku oraz żołądka.
Nieleczone niedożywienie może prowadzić do zespołu wyniszczenia nowotworowego tzw. kacheksji nowotworowej. Wiąże się ona z:
• trwałą utratą mięśni szkieletowych,
• zwiększonym zapotrzebowaniem na energię,
• utratą apetytu,
• stratami substancji budulcowych i odżywczych na skutek wymiotów, biegunek czy gorączki,
• sarkopenią (utratą siły i masy mięśni).
W zależności od zaawansowania wyróżnia się prekacheksję (stan, w którym interwencja żywieniowa przynosi najlepsze rezultaty), kacheksję oraz uporczywą kacheksję, która jest stanem bardzo trudnym do leczenia.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską -
Czym są i kiedy powinno się zastosować doustne preparaty odżywcze należące do kategorii żywności specjalnego przeznaczenia medycznego?
Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP, Food for Special Medical Purposes) to żywność medyczna, która ma uzupełnić dietę pacjenta o składniki szczególnie potrzebne w czasie choroby i rekonwalescencji, gdy tradycyjne produkty spożywcze ich nie zapewniają w odpowiedniej ilości. Preparaty specjalnego przeznaczenia medycznego są stosowane pod kontrolą lekarza i zgodnie z jego rekomendacją. W przypadku pacjentów onkologicznych z niedożywieniem lub w ryzyku niedożywienia takim preparatem jest Nutridrink Protein Omega 3.
Przygotowując plan żywieniowy na okres leczenia choroby nowotworowej bardzo często koniecznym jest wdrożenie zaleconych przez lekarza doustnych preparatów odżywczych jeszcze przed rozpoczęciem leczenia przeciwnowotworowego, zgodnie z ideą prehabilitacji, czyli kompleksowego wsparcia przed leczeniem. Kolejno podążając za rekomendacjami – żywienie medyczne pod postacią preparatów FSMP należy wdrożyć w przypadku stwierdzenia niedożywienia lub u pacjentów z ryzykiem niedożywienia. Aby uzyskać pożądany efekt, zalecane stosowanie powinno być dostosowane indywidualnie do pacjenta. Warto pamiętać, że o potrzebie włączenia żywienia medycznego do diety pacjenta zawsze decyduje lekarz prowadzący we współpracy z dietetykiem klinicznym!
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską -
Co zawierają w składzie doustne preparaty odżywcze?
Na rynku dostępne są różne preparaty. Niektóre, jak Nutridrink Protein Omega-3, zawierają w składzie wszystkie składniki odżywcze tj. białko, tłuszcz, węglowodany, witaminy i składniki mineralne. To produkt wysokoenergetyczny, wysokobiałkowy, z dużą ilością witaminy D, a także zawierający kwasy tłuszczowe omega-3 – składnik, obok białka, szczególnie ważny w diecie pacjenta onkologicznego.
Preparaty do żywienia medycznego z reguły są wolne od laktozy, glutenu czy cholesterolu oraz dostosowane do specyficznych potrzeb żywieniowych różnych grup pacjentów, dla których są przeznaczone, np. dla pacjentów onkologicznych dobrym rozwiązaniem będą preparaty z duża ilością białka, energii i kwasami omega-3. O doborze odpowiedniego preparatu do stanu zdrowia pacjenta decyduje lekarz.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską -
Dlaczego warto stosować żywienie medyczne w onkologii?
W czasie choroby nowotworowej wzrasta zapotrzebowanie na białko. Bardzo ważne jest również pokrycie zapotrzebowania na energię i inne składniki odżywcze. Ponieważ skutkami ubocznymi leczenia przeciwnowotworowego często są nudności, wymioty, brak apetytu, jadłowstręt, biegunki czy zaparcia, przyjmowanie pokarmów staje się problemem, co pogłębia nieodżywienie. Wówczas dobrym rozwiązaniem mogą okazać się wtedy zalecone przez lekarza doustne preparaty odżywcze (żywność medyczna), które w małej objętości dostarczają znacznej ilości białka i energii (Nutridrink Protein Omega 3 to jedynie 125 ml, w tym 18 g białka i 306 kcal). Stanowią też dobre źródło innych ważnych składników np. kwasów tłuszczowych omega-3.
Według badań, żywienie medyczne może stanowić dodatkowe źródło białka, energii, składników mineralnych i wtamin dla pacjentów onkologicznych, przez co może wpływać m.in. na lepszą tolerancją leczenia przeciwnowotworowego i ogólną poprawę jakości życia. Niewątpliwie stanowi cenne wsparcie w okresie leczenia przeciwnowotworowego. Jednak wybór konkretnego preparatu zawsze konsultuj z lekarzem prowadzącym oraz dietetykiem klinicznym. Rodzaj, dawka i sposób podania preparatu będą uzależnione od wielu czynników i indywidualnych preferencji pacjenta.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
Dieta
Fakty i mity o żywieniu w nowotworach
Lęk, wywołany chorobą onkologiczną, może skutecznie zniechęcać do poszukiwania rzetelnych informacji w zakresie leczenia onkologicznego. Pacjenci bardzo często poszukują wiadomości o tzw. „szybkim uzdrowieniu” w Internecie. Podane tam metody nieraz okazują się być niesprawdzone, a nawet szkodliwe! Dlatego je dla Was weryfikujemy. W radzeniu sobie z chorobą może skutecznie pomóc prawidłowa i indywidualnie dopasowana dieta oraz wsparcie żywieniowe. Stosowanie np. głodówek czy postów może okazać się szczególnie niebezpieczne, bo choroba często prowadzi do utraty masy ciała i niedożywienia, Ważne, by przed rozpoczęciem stosowania jakiejkolwiek terapii alternatywnej zawsze skonsultować się ze specjalistą!
-
Jedzenie żywi raka? Czy głodówki i posty mają sens?
Niedożywienie to cichy zabójca w onkologii. Popularne głodówki, posty czy restrykcyjne modele żywienia nie zapewniają odpowiedniej ilości energii, białka czy składników mineralnych. Niedożywienie to prosta droga do pogorszenia efektów leczenia przeciwnowotworowego, wydłużenia okresu hospitalizacji, spadku odporności czy pogorszenia jakości życia!
Choroba nowotworowa to szczególny okres, który wymaga wsparcia żywieniowego. Do regeneracji organizmu potrzeba odpowiedniej ilości energii oraz białka.
Tymczasem wiele osób decyduje się na dietę owocowo–warzywną, określaną jako remedium i głodówka lecznicza. Bazuje ona na dużej ilości warzyw i owoców, często w formie soków. W trakcie jej stosowania niektórzy redukują nawet przyjmowane leki! Autorka diety obiecuje „cudowne oczyszczenie organizmu” z toksyn i szkodliwych metabolitów. Jednak zgodnie z fizjologią człowieka za oczyszczanie odpowiadają nerki i wątroba, które robią to każdego dnia. Nie ma badań naukowych, które dowodzą, że soki z owoców czy warzyw oczyszczają organizm ze szkodliwych substancji. Co więcej – wspomniana dieta owocowo-warzywna zawiera często małą ilość białka (tak potrzebnego w przebiegu chorób nowotworowych) i kilokalorii. A przy komponowaniu codziennej diety ważne jest urozmaicenie.Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Czy cukier karmi raka?
„Cukier karmi raka”, „cukier Cię zabija” – to jeden z najpowszechniejszych mitów onkologicznych. Wszystkie komórki, w tym także nowotworowe, potrzebują do metabolizmu glukozy. Jednak nie znaczy to, że w przebiegu choroby nowotworowej trzeba pozbawiać zdrowe komórki tego składnika (potrzebnego przecież do uzyskania energii). Owszem, należy ograniczać spożycie głównie węglowodanów prostych, czyli słodyczy, słodkich napojów czy produktów typu fast-food. Jednak okazjonalne zjedzenie kostki gorzkiej czekolady, kisielu z owocami czy domowego ciasta nie zaszkodzi! Istnieją również dobre zamienniki klasycznego, białego cukru m.in. stewia, erytrytol czy ksylitol.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską
-
Czy wlewy z witaminą C niszczą nowotwór?
Ojcem terapii witaminą C był Linus Pauling. Zakładał, że jej przyjmowanie prowadzi do zahamowania procesu nowotworowego. Witamina C nie jest magazynowana w organizmie człowieka i należy ją regularnie dostarczać do organizmu z pożywieniem. Odpowiada za lepsze wchłanianie żelaza, nasila procesy naprawcze uszkodzonego DNA, wspiera naturalny proces apoptozy (który polega na kontrolowanym uśmiercaniu własnych komórek przez organizm) np. komórek raka trzustki czy glejaka wielopostaciowego. Badania wykazały, że stężenie witaminy C u pacjentów z diagnozą choroby nowotworowej jest niższe niż u osób zdrowych. Jednak to nie znaczy, że podawanie (doustnie lub dożylnie) suplementów witaminy C działa przeciwnowotworowo czy zmniejsza toksyczność leczenia. Żadne badania tego nie potwierdziły!
Witamina C jest oczywiście dobrym antyoksydantem, ale stosowanie jej mega dawek nie wyleczy raka. Wciąż nie są też znane skutki stosowania wysokich dawek witaminy C w połączeniu z lekami przeciwnowotworowymi. Warto wspierać się tą witaminą, ale pamiętać, że nie zastąpi ona leczenia konwencjonalnego.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską -
Czy żywność medyczna to sama chemia?
Żywność medyczna (żywność specjalnego przeznaczenia medycznego) jest polecana w sytuacjach, kiedy tradycyjna dietą nie są w stanie zapewnić organizmowi niezbędnych składników odżywczych w odpowiedniej ilości. Dzieje się tak często z powodu dolegliwości związanych z terapią, jak brak apetytu, nudności, wymioty, biegunki czy zaparcia.
Jednak pacjenci bardzo często obawiają się „chemicznego” pochodzenia preparatów zaliczanych do kategorii żywności medycznej. Tymczasem jest ona opracowywana w ścisłej współpracy z pracownikami służby zdrowia, zgodnie z uznanymi zasadami medycznymi i żywieniowymi, a jej stosowanie musi być bezpieczne, korzystne i skuteczne. Skład żywności medycznej jest dostosowany do potrzeb różnych grup pacjentów np. onkologicznych, z trudno gojącymi ranami, w okresie rekonwalescencji. Ponadto taki preparat jest dla pacjenta łatwiejszy do spożycia, bo zawiera skondensowaną ilość wszystkich kluczowych składników odżywczych w małej objętości, łatwej dla pacjenta do spożycia.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską -
Czy dieta ketogenna prowadzi do zmniejszenia wielkości guza?
Dieta ketogenna jest w założeniach dietą bogatotłuszczową i ubogowęglowodanową, która naśladuje stan głodówki (powoduje wytwarzanie z tłuszczów zwiększonej ilości ciał ketonowych) i dostarcza przy tym optymalnej ilości energii. Z reguły ogranicza się w niej produkty zbożowe, warzywa, owoce, nabiał czy nasiona roślin strączkowych.
Wciąż brakuje dowodów klinicznych na skuteczność diet ketogennych u pacjentów onkologicznych. Co więcej, stosowanie diety ketogennej w terapii onkologicznej może powodować m.in. nudności i wymioty, hipoglikemię (spadek poziomu glukozy we krwi), deficyt witamin, składników mineralnych i antyoksydantów, nasilenie procesów zapalnych, zmiany rytmu wypróżnień oraz utratę masy ciała. Dodatkowo może skutkować zwiększeniem stężenia frakcji LDL cholesterolu, utratą masy mineralnej kości i rozwojem kamicy nerkowej. Dlatego nie zaleca się stosowania tej diety przy chorobie nowotworowej!
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominiką Grońską -
Czy duże dawki witamin w leczeniu onkologicznym są niezbędne?
Podstawowym źródłem witamin, składników mineralnych czy antyoksydantów w diecie powinny być produkty spożywcze (świeże warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, chude mięso, ryby czy nabiał). Suplementacja megadawkami syntetycznych preparatów nie wyleczy choroby nowotworowej – nie ma na to żadnych naukowych dowodów! O ewentualnym uzupełnianiu jadłospisu suplementami diety zawsze powinien decydować lekarz prowadzący. Więcej nie znaczy lepiej! Stosowanie tzw. „końskich” dawek witaminy D czy „uderzeniowych” dawek witaminy C nie ma żadnego oparcia w literaturze naukowej.
Proces leczenia onkologicznego to zły moment na testowanie nowych i modnych suplementów. Zawsze konsultuj swoje wybory z lekarzem lub /i dietetykiem klinicznym. Sprawdzaj też szczegółowe dane i oświadczenia dotyczące produktu.
Omówiliśmy tylko wybrane mity i stereotypy, z którymi spotykają się pacjenci onkologiczni i ich bliscy. Jest ich wiele więcej. Z reguły mijają się z prawdą i nie mają oparcia w literaturze naukowej. W takich sytuacjach zawsze zachęcam do rozmowy, wierząc, że uda się dojść do kompromisu.
Informacje o żywieniu medycznym zostały opracowane przez firmę Nutricia we współpracy z dietetykiem mgr Dominika Grońską
Dieta
Podstawy żywienia pacjentów onkologicznych
-
Co jeść w trakcie leczenia?
Przeglądając różne publikacje naukowe i popularnonaukowe możemy przeczytać, że leczenie nowotworów wiąże się z różnym postępowaniem leczniczym: zabiegami chirurgicznymi, szeroko pojętą radioterapią, chemioterapią, hormonoterapią i innymi celowanymi metodami terapeutycznymi. Na szczęście obserwujemy również trend, który wskazuje iż niezwykle ważnym elementem leczenia jest również interwencja żywieniowa.
Poprzez interwencje żywieniową mamy nie tylko na myśli zapobieganiu niedożywieniu (co jest niezwykle ważne w trakcie terapii), ale również wspieranie organizmu na różnych etapach leczenia poprzez np. zmianę konsystencji diety czy też dobór odpowiednich składników odżywczych, które nie będą obciążać organizmu i wspierać rekonwalescencje. Zatem co jeść w trakcie leczenia? Oczywiście pamiętajmy, że jest to kwestia bardzo indywidualna ponieważ każdy z nas jest inną osobą, posiada inną historie medyczną, choroby współistniejące oraz wdrożone leczenie. Dlatego też w poniższej części artykułu przedstawimy ogólne informacje (ale mamy nadzieje, że również praktyczne) ponieważ stosowanie diet specjalistycznych wymaga konsultacji z lekarzem prowadzącym lub dietetykiem – specjalistą ds, żywienia.Informacje zostały opracowane przez dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyka onkologicznego.
-
Czy istnieje jakaś specjalna dieta podczas leczenia onkologicznego?
Występowanie dolegliwości związanych z przewodem pokarmowym podczas radioterapii związane jest z miejscem napromieniowania oraz dawką. Problemy mogą powstawać oraz zanikać stopniowo w trakcie trwania leczenia i po jego zakończeniu. Pomimo, że występowanie różnego rodzaju objawów w trakcie radioterapii jest typowe, ważne jest to aby pamiętać o powiadomieniu lekarza, ponieważ lekceważenie oraz zaniedbanie może prowadzić do wielu komplikacji, a okazuje się, że włączenie farmakoterapii, krótkiej przerwy w naświetlaniu czy diety może spowodować poprawę samopoczucia i jakości życia. Najczęstsze dolegliwości zgłaszane przez pacjentów to: nudności, wymioty, bóle brzucha, luźne stolce lub parcie na odbyt (szczególnie kiedy naświetlane są dolne partie ciała) czy podrażnienia śluzówek jamy ustnej i przełyku kiedy naświetlane są górne obszary.
Podczas stosowanie chemioterapii mogą występować lub nasilać się (choć nie zawsze) nieco inne objawy takie jak jadłowstręt, uporczywe wymioty i nudności czy długotrwałe biegunki lub zaparci oraz nasilone uczucie słabości. Podobnie jak w przypadku występowania skutków ubocznych we wcześniejszej metodzie leczenia te również należy zgłaszać lekarzowi ponieważ przedłużający się jadłowstręt (a co za tym idzie utrata masy ciała) czy uporczywe wymioty i mdłości należy w wielu przypadkach opanować farmakologicznie.
Chorzy poddawani rozległym zabiegom operacyjnym czy hospitalizowani z powodu ciężkich powikłań chirurgicznych powinni być poddani stałej opiece żywieniowej ponieważ ze względu na stan fizjologiczny organizmu (podwyższony poziom przemiany materii oraz zwiększone zapotrzebowanie na białko związane z procesami gojenia) – może bardzo szybko dojść do niedożywienia i jego powikłań, które są szczególnie niebezpieczne podczas leczenia onkologicznego. U pacjentów leczonych chirurgicznie wczesne włączenie żywienia doustnego jest jednym z najważniejszych elementów współczesnej opieki około operacyjnej (szczególnie w grupie pacjentów nowotworowych). Wprowadzanie żywienia doustnego powinno odbywać się bardzo indywidualnie (w zależności od stanu chorego, miejsca zabiegu chirurgicznego, itp.), ale zaleca się aby wprowadzić je jeszcze w dobie zabiegu. Już kilka godzin po operacji pacjent może przyjmować klarowne płyny rozpoczynając od niewielkich łyków – jeśli organizm zareaguje dobrze można wprowadzić lekki posiłek np. wieczorem jeśli operacja odbywała się w godzinach porannych. Podczas gdy pacjent dobrze czuł się po posiłku, włączamy dietę lekkostrawną ze szczególnym naciskiem na pełnowartościowe białko aby przyspieszyć gojenie się ran pooperacyjnych. Należy pamiętać, że włączenie żywienia jest kwestią bardzo indywidualną (inaczej będzie wyglądała po operacji w trakcie leczenia piersi, a inaczej w operacji związanej z wątrobą czy drogami żółciowymi) i decyzje o momencie włączenia żywienia podejmuje lekarz i należy ściśle przestrzegać jego zaleceń ponieważ w niektórych przypadkach niezbędne będzie włączenia leczenia żywieniowego (np. pozajelitowego).
Wspólnym mianownikiem trzech wymienionych metod leczenia (które równie często występują po sobie lub są stosowane w trybie skojarzonym) jest dieta lekkostrawna, dlatego też wymieniamy jej założenia poniżej z odpowiednim komentarzem dotyczącym poszczególnego leczenia:
Zalecenia żywieniowe – ze względu na wsparcie organizmu zaleca się dietę lekkostrawną (szczególnie w czasie nasilenia objawów). Do głównych założeń diety lekkostrawnej należy:
• stosowanie 4 do 6 posiłków w mniejszych porcjach, czasem po zabiegach chirurgicznych nawet do 8 mniejszych porcji (może nawet zostać zlecona chwilowo dieta miksowana);
• unikanie produktów ciężkostrawnych, czyli stawiamy na pokarmy gotowane, gotowane na parze, duszone czy w późniejszych dniach, w mniejszych ilościach pieczone w piekarniku pod przykryciem (aby unikać „przypiekania”);
• wyeliminowanie produktów wzdymających takiech jak: nasiona roślin strączkowych (np. fasola, groch), kapusta, cebula, czosnek, por potrawy tłuste itp.;
• co ciekawe warto unikać (szczególnie na początku) surowych soków owocowo-warzywnych i warzywnych ponieważ mogą powodować wzdęcia, dyskomfort i biegunki, w szczególności krótko po zabiegach chirurgicznych oraz wtedy kiedy zostały zdiagnozowane problemy z wątrobą (w szczególności podczas chemioterapii);
• obserwować organizm po spożyciu mleka i produktów mlecznych ponieważ w większości dostępnych broszur możemy zaobserwować, że mleko nie jest wskazane podczas leczenia onkologicznego. Zacznijmy więc od początku: mleko może nasilać dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego w szczególności podczas biegunek. W związku z tym lepszym wyborem będą produkty mleczne fermentowane takie jak jogurty, kefiry, maślanki. Natomiast jeśli po tych produktach nadal występują objawy, a nadal masz ochotę na produkty mleczne – skorzystaj z produktów bez laktozy (bardzo często mają fioletowy, wrzosowy akcent na opakowaniu). Niestety bywa i tak, że na czas leczenia należy zupełnie wyeliminować produkty mleczne i po zakończeniu leczenia należy wprowadzać je stopniowo i małymi porcjami. Nie należy jednak zapominać, że są to produkty bogate w pełnowartościowe białko. W związku z tym po eliminacji tych produktów należy zadbać o inne źródło pełnowartościowego białka w diecie;
• stosować jasny chleb, drobne kasze i unikaj dużej ilości świeżych warzyw i owoców – podawaj je w formie gotowanej (choć surowe są bardzo zdrowe to ze względu na wysoką zawartość błonnika mogą powodować wzdęcia, dyskomfort w jamie brzusznej czy też nasilać biegunki),
• unikać: cytrusów, potraw ostrych i kwaśnych, żywności wysoko przetworzonej o niskiej wartości odżywczej typu zupki chińskie czy słone przekąski i słodycze;
• nie stosować ziół, a w szczególności dziurawca, bergamotki czy nagietka ponieważ źródła oraz opinie pacjentów wskazują na to, że spożywane w trakcie radioterapii mogą powodować fototoksyczność i zwiększać odczyny skórne związane z napromieniowanie, stosowanie ziół nie jest również wskazane podczas chemioteriapii czy intensywnej terapii farmakologicznej po zabiegu chirurgicznym ponieważ mogą one wchodzić w interakcje ze stosowanymi lekami, zwiększać ich toksyczność lub osłabiać efekt terapeutyczny;
• w czasie zaparć nadal w miarę możliwości stosować dietę lekkostrawną włączając więcej zup warzywnych, powoli dodając świeże warzywa i owoce to diety np. liście sałaty bez twardych części, tarta marchewka, jabłko, pomidor bez skóry. Można również włączać nieco grubsze kasze np. jęczmienną wymieszana z niewielką ilością gryczanej, chleb pszenno-żytni lub niewielkie ilości pieczywa graham, należy jednak pamiętać, aby robić to stopniowo i obserwować organizm oraz samopoczucie i potencjalnie powiązane objawy;
• ostrożnie i powoli wprowadzać żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (ONS- oral nutrition support) po konsultacji ze specjalistą, w postaci płynnej pić je schłodzone i małymi łykami obserwując organizm obserwując potencjalne występowania nudności oraz biegunek – które powinny ustąpić po adaptacji organizmu.
Choć dieta lekkostrawna może wydawać się dietą zupełnie nieciekawą jednak ogranicza nas tylko wyobraźnia. Pamiętaj, że ma być to dieta wspomagająca powrót do zdrowia więc nie mogą być to 2 kubki zupy ryżowej dziennie. ….a co powiesz na płatki ryżowe i jaglane (na mleku roślinnym (wtedy dodatkowo białko w proszku) lub krowim) podawane z musem z mango i truskawek (gotowane owoce), na 2 śniadanie kanapki z jasnego pieczywa z pastą rybną (gotowana ryba, włoszczyzna, przecier (nieduża ilość). Obiad to zupa krem z dyni (podawana ze zmielonym mięsem), a na 2 danie nieco później delikatny gulasz z kurczaka, ziemniaki i buraczki, czas na deser .. może budyń z sosem malinowym (bez pestek), a na kolacje risotto z cukinią? Bądźmy również realistami – możesz przygotowywać dania na 2 dni (jednak dbaj o ich świeżość i szybkie schłodzenie), Twoje śniadanie może być również deserem i kolacją, pamiętaj jednak, aby w miarę możliwości oraz sił urozmaicać posiłki.Informacje zostały opracowane przez dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyka onkologicznego.
-
Gdzie mogę szybko skorzystać z porady dietetyka?
W czasie leczenia onkologicznego w naszym organizmie zachodzą zmiany. Możemy z tego powodu mieć różne dolegliwości związane np. ze skutkami ubocznymi chemioterapii czy radioterapii.
Jeśli masz jakieś pytania, dzieje się coś niepokojącego, możesz skorzystać z bezpłatnej porady telefonicznej naszej dietetyczki.
Na infolinii Centrum Kryzysowego pod bezpłatnym numerem 22 105 55 30 uruchomiliśmy porady dietetyczne.
Dietetyk dyżuruje w każdy czwartek i piątek w godzinach działania infolinii czyli 17.00-19.00.
Jolanta Kiżuk jest dyplomowaną dietetyczką, psychoonkolożką, socjolożką i ekspertką leczenia cukrzycy.
Pani Jolanta dyżuruje w każdy czwartek i piątek w godzinach działania infolinii czyli 17.00-19.00.Zadzwoń: 22 105 55 30
Możesz także poprosić Twojego koordynatora onkologicznego aby umówił Cię na wizytę w dietetyka.
Informacje zostały opracowane przez dr n. o zdr. Monika Ameryk, dietetyka onkologicznego.